اندام تحتانی در کودکان شامل پاها، زانوها و لگن، از مهمترین بخش‌های بدن هر کودک در فرایندهای رشد و حرکت هستند. این بخش‌ها در طول دوران رشد تغییرات زیادی را تجربه می‌کنند و ممکن است با مشکلات متعددی روبه‌رو شوند. برخی از این مشکلات ناشی از اختلالات مادرزادی، برخی مربوط به رشد طبیعی و برخی دیگر نتیجه عوامل محیطی و سبک زندگی هستند. آگاهی از این مشکلات و اقدام زودهنگام می‌تواند از عوارض جدی و طولانی‌مدت آنها جلوگیری کند. در ادامه به بررسی شایع‌ترین مشکلات اندام تحتانی کودکان و روش‌های مدیریت آنها می‌پردازیم.
مشکلات اندام تحتانی در کودکان
هنگامی که از مشکلات اندام تحتانی کودکان صحبت می‌کنیم، منظورمان اختلالات و آسیب‌های اسکلتی-عضلانی که در نواحی پا، زانو و لگن کودک اتفاق می‌افتد. نقل قول از وب‌سایت National Library of Medicine:
Growing children are susceptible to a number of disorders to their lower extremities of varying degrees of severity. The diagnosis and management of these conditions can be challenging. With musculoskeletal symptoms being one of the leading reasons for visits to general practitioners, a working knowledge of the basics of these disorders can help in the appropriate diagnosis, treatment, counselling, and specialist referral.
برداشت فارسی از متن نقل قول: کودکان در حال رشد مستعد ابتلا به برخی از اختلالات در اندام تحتانی خود با شدت‌های مختلف می‌باشند. تشخیص و مدیریت این شرایط می‌تواند چالش برانگیز باشد. با توجه به اینکه علائم اسکلتی- عضلانی یکی از دلایل اصلی مراجعه به پزشکان عمومی است، آگاهی از اصول اولیه این اختلالات می‌تواند در تشخیص به موقع، درمان، مشاوره و ارجاع مناسب به متخصص کمک کند.
در ادامه به بررسی مهمترین مشکلات اندام تحتانی در کودکان می‌پردازیم:
پای پرانتزی و پای ضربدری
یکی از نگرانی‌های رایج در میان والدین، ظاهر غیرعادی پاهای کودک است. پای پرانتزی به حالتی گفته می‌شود که پاها هنگام ایستادن به شکل کمانی از هم فاصله دارند. در مقابل، در پای ضربدری زانوها به هم نزدیک شده و ساق پاها از هم دور می‌شوند. این وضعیت‌ها اغلب ناشی از رشد طبیعی استخوان‌ها در کودکان زیر دو سال است و معمولاً بدون نیاز به درمان خاص برطرف می‌شود. اما اگر این حالت‌ها در سنین بالاتر ادامه یابند یا باعث اختلال در راه رفتن شوند، ممکن است نیاز به بررسی تخصصی و درمان‌های فیزیوتراپی باشد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر می‌توان مطالب زیر را مطالعه نمایید:
علل و عوارض زانوی پرانتزی در بزرگسالان و کودکان+تشخیص علائم
زانوی ضربدری (زانوی ایکس) + علل، علائم و روش تشخیص
صافی کف پا
صافی کف پا به دلیل عدم وجود قوس طبیعی در کف پا رخ می‌دهد. این وضعیت ممکن است باعث درد در ناحیه پا، خستگی یا دشواری در راه رفتن شود. در اغلب کودکان، قوس کف پا به‌تدریج و تا سن ۵ سالگی تشکیل می‌شود. اما در مواردی که این قوس شکل نگیرد، استفاده از کفی‌های طبی سفارشی و انجام تمرینات تقویتی مانند کشش عضلات پا یا پیاده‌روی روی سطوح ناهموار می‌تواند مفید باشد.
در صورت تمایل می‌توانید مطلب زیر را مطالعه کنید:
علائم کف پای صاف، علل بروز و روش‌های تشخیص
پاچنبری (کلاب فوت)
به صورت کلی اختلالات پا یکی از انواع مهم مشکلات اندام تحتانی در کودکان می‌باشد. پاچنبری یا کلاب فوت یکی دیگر از شایع‌ترین ناهنجاری‌های مادرزادی است که در آن، پاها به سمت داخل و پایین منحرف می‌شوند. این ناهنجاری اغلب در بدو تولد تشخیص داده شده و درمان آن که معمولاً شامل گچ‌گیری و اصلاح تدریجی است، در اسرع وقت آغاز می‌شود. در مواردی که درمان زودهنگام صورت نگیرد، ممکن است کودک با مشکلات جدی در حرکت روبه‌رو شود.
دررفتگی مادرزادی لگن (DDH)
دررفتگی مادرزادی لگن یا دیسپلازی تکاملی لگن زمانی رخ می‌دهد که سر استخوان ران به درستی در حفره لگن قرار نگیرد. این وضعیت بیشتر در دختران و نوزادانی که در حالت بریچ (نشسته) متولد شده‌اند دیده می‌شود. اگر این مشکل در ماه‌های اولیه تشخیص داده شود، درمان معمولاً با استفاده از بریس‌های مخصوص مؤثر خواه بود و در موارد شدیدتر، ممکن است جراحی لازم باشد.
دردهای رشدی
دردهای رشدی یکی از مشکلات شایع در کودکان در حال رشد است که معمولاً در پاها و زانوها رخ می‌دهد. این دردها که اغلب شب‌ها بیشتر می‌شوند، ناشی از رشد سریع استخوان‌ها و کشش عضلات و بافت‌های نرم هستند. استراحت، ماساژ ملایم و گاهی استفاده از مسکن‌های ساده می‌توانند به کاهش این دردها کمک کنند. والدین باید مطمئن شوند که این دردها به مشکلات جدی‌تر مانند عفونت یا آسیب‌های عضلانی مرتبط نیستند.
اختلالات راه رفتن
یکی دیگر از مشکلات اندام تحتانی در کودکان اختلال در راه رفتن می‌باشد. برخی کودکان ممکن است هنگام راه رفتن با مشکلاتی مانند راه رفتن با پنجه پا یا کشیدن پاها به زمین مواجه شوند. این اختلالات می‌توانند به دلیل ضعف عضلات، مشکلات عصبی یا ناهنجاری‌های استخوانی باشند. ارزیابی تخصصی و انجام فیزیوتراپی در این موارد اهمیت زیادی دارد. با تشخیص زودهنگام، بسیاری از این مشکلات قابل اصلاح هستند.
کوتاهی تاندون آشیل
کوتاهی تاندون آشیل (تاندون متصل به عضله پشت پا) می‌تواند باعث محدودیت در حرکت مچ پا و مشکلات در راه رفتن شود. این وضعیت اغلب با انجام تمرینات کششی یا فیزیوتراپی بهبود می‌یابد اما در موارد شدیدتر، نیاز به مداخلات جراحی وجود دارد.
اختلالات زانو مانند زانوی قفل‌شده یا ناپایداری زانو
مشکلاتی مانند زانوی قفل‌شده (locking knee) یا ناپایداری زانو ممکن است در کودکان فعال یا ورزشکار رخ دهند. این مشکلات اغلب به دلیل آسیب به منیسک یا رباط‌های زانو ایجاد می‌شوند. درمان شامل روش‌های خانگی مانند استراحت و تقویت عضلات زانو و گاها جراحی است. والدین باید از فعالیت‌های سنگین کودک که ممکن است فشار بیش از حد بر زانو وارد کند، جلوگیری کنند.
عفونت‌های مفصلی و استخوانی
در برخی موارد عفونت‌ها می‌توانند مفاصل یا استخوان‌های کودکان را درگیر کنند. عفونت‌هایی که معمولاً با تب، درد شدید و تورم همراه هستند، نیاز به درمان فوری با آنتی‌بیوتیک‌های مخصوص دارند. توجه والدین به علائم اولیه عفونت و مراجعه سریع به پزشک از اهمیت بالایی برخوردار است.
نتیجه‌گیری
سلامت اندام تحتانی کودکان نقشی کلیدی در کیفیت زندگی آنها دارد. تشخیص و درمان به‌موقع مشکلات اندام تحتانی در کودکان مانند ناهنجاری‌های مادرزادی، دردهای رشدی یا عفونت‌ها می‌تواند به جلوگیری از عوارض بلندمدت در آینده کودک کمک کند. والدین باید با دقت به رشد و تغییرات حرکتی کودک خود توجه کرده و در صورت مشاهده هرگونه علامت غیرعادی به متخصص مراجعه کنند. حفظ تعادل بین فعالیت‌های بدنی و استراحت کافی، کلید پیشگیری از بسیاری از این مشکلات است.
در صورت تمایل به معاینه و چکاپ فرزند دلبندتان می‌توانید از خدمات کلینیک ارتوپدی فنی پاسارگاد بهره‌مند شوید. در صورت تمایل به مشاوره در این زمینه می‌توانید رزرو نوبت خود را به صورت آنلاین از طریق دکمه زیر انجام دهید تا کارشناسان مجموعه در اسرع وقت با شما تماس بگیرند:
