درمان اسکولیوز کودکان به کمک روش‌های متعددی قابل انجام است؛ یکی از روش‌های موثر استفاده از بریس ستون فقرات کودکان است که برای درمانِ نوعِ مادرزادی و یا غیر از آن تجویز می‌شود. مصرف دارو و مکمل‌های غذایی، گچ گرفتن، ورزش‌ها و حرکات کششی و اصلاحی و در نهایت جراحی از سایر روش‌های درمان اسکولیوز کودکان می‌باشد. ما در مطلب اسکولیوز کودکان به بررسی علائم، علل و روش‌های تشخیص انحراف ستون فقرات در کودکان پرداختیم. در این مطلب قصد داریم در مورد روش‌های درمان این عارضه به خصوص در رابطه با بریس ستون فقرات کودکان نکات مهمی را به شما عزیزان ارائه نماییم؛ با ما همراه باشید.
اسکولیوز در کودکان
اسکولیوز کودکان را می‌توان به دو بخش مختلف دسته‌بندی نمود: اسکولیوز مادرزادی که یک ناهنجاری در دوران جنینی است و به دلایل مختلفی نظیر مشکلات ژنتیکی یا حتی عوامل محیطی شکل می‌گیرد. نوع دیگری از اسکولیوز کودکان هم وجود دارد که مادرزادی نیست اما بر اثر دلایلی گاها ناشناخته یا شناخته شده مانند ضربات فیزیکی شدید و یا بیماری‌های عصبی عضلانی ایجاد می‌شود.
اسکولیوز اغلب قبل از رسیدن به سن بلوغ رخ می‌دهد؛ این بیماری معمولاً به طور خفیف ظاهر می‌شود اما اگر تشخیص آن به موقع نباشد و درمان مناسب برای آن صورت نگیرد، ممکن است با رشد کودک پیشرفت زیادی کند. به نقل قول از وب‌سایت Orthotics:
While a rigid back brace cannot improve a curved spine, there is strong evidence to suggest a spinal brace can often prevent the progression of a spinal curve. The curvature commonly worsens in children when they begin to grow, it is for this reason that early intervention is important.
برداشت فارسی نقل قول: در حالی که یک بریس شاید نتواند انحنای ستون فقرات را به صورت کامل بهبود ببخشد اما شواهد قوی وجود دارد که نشان می‌دهد بریس ستون فقرات اغلب می‌تواند از پیشرفت انحنای ستون فقرات جلوگیری کند. معمولاً در کودکان با شروع رشد، انحنا شدیتر می‌شود به همین دلیل است که مداخله زودهنگام والدین مهم است.
روش‌های درمان انحراف ستون فقرات کودکان
اگر متوجه شدید فرزندتان دچار علائم اسکولیوز است، نگران نباشید؛ امروزه با روی کار آمدن روش‌های بسیار مختلفی می‌توان این عارضه را بهبود بخشید اما اکیدا توصیه می‌کنیم حتماً در مراحل ابتدایی بیماری برای درمان آن پیگیری‌های لازم را انجام دهید روش‌های درمان اسکولیوز کودکان به دو دسته جراحی و غیر جراحی تقسیم می‌شوند؛ انتخاب روش مناسب درمان به شدت انحراف، سن و دیگر ویژگی‌های بدنی کودک شما بستگی دارد و به همین دلیل بایستی به صلاحدید و تجویز پزشک متخصص دقت ویژه داشت.
دارو و مکمل‌های غذایی
از آنجا که اسکولیوز یک عارضه فیزیولوژیک است مصرف دارو و مکمل‌های غذایی تاثیر چندانی در اصلاح و درمان این ندارد اما تاثیرات مهم دیگری مانند کاهش علائم دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم. نکته مهم این است که برای کودکان، استفاده از داروها معمولاً محدود و با احتیاط انجام می‌شود.
استفاده از دارو
- داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): در صورتی که اسکولیوز دردناک باشد،از داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش التهاب و درد استفاده می‌شود.
- داروهای شل‌کننده عضلانی: برای کاهش اسپاسم عضلانی که ممکن است در اثر اسکولیوز ایجاد شو، استفاده می‌شوند.
- داروهای مسکن ملایم: در موارد نادر و شدید ممکن است به صورت دوره‌ای استفاده از داروهای مسکن به طور موقت تجویز شوند.
مکمل‌های غذایی
مصرف مکمل‌های غذایی به عنوان یک روش کلی برای سلامت عمومی کودکان و بهبود سلامت استخوان‌ها در نظر گرفته می‌شود. برخی از مکمل‌های توصیه‌شده عبارتند از:
- کلسیم: برای حمایت از رشد و سلامت استخوان‌ها به خصوص در دوران رشد سریع کودکان توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود.
- ویتامین D: نقش مهمی در جذب بهتر کلسیم و تقویت استحکام استخوان‌ها دارد. اگر مشخص شود کودکی دچار کمبود ویتامین D است، مصرف مکمل آن توصیه می‌شود.
- منیزیم: نقش کلیدی در عملکرد عضلانی دارد و می‌تواند به بهبود سلامت عضلات و استخوان‌ها کمک کند.
- اُمگا-۳: به کاهش التهاب و تقویت سلامت عمومی بدن کمک می‌کند.
- پروتئین کافی: برای حمایت از رشد عضلات و بافت‌های حمایت‌کننده از ستون فقرات مصرف پروتئین به مقدار کافی نیاز است.
حرکات اصلاحی و فیزیوتراپی
انجام حرکات اصلاحی و فیزیوتراپی تا حد زیادی می‌تواند باعث قرار گرفتن بدن کودک در وضعیت مناسب شود. در این راستا ورزش‌های خاصی وجود دارد که می‌توان آنها را به کمک فیزیوتراپ انجام داد؛ هرچند والدین نیز می‌توانند این تمرینات ورزشی را یاد بگیرند و با کمک کردن به فرزندشان به تسریع فرایند درمان کمک نمایند.
یکی از انواع تمرینات انجام فعالیت‌های تعادلی ایستا است. این تمرینات ضمن تقویت عضلات پشتی باعث افزایش استحکام ماهیچه‌ها در قسمت ستون فقرات می‌شود. تمرینات کششی نیز می‌توانند به انقباض عضله کمک کنند و باعث تسریع در بهبود اسکولیوز شوند. این تمرینات قسمت‌های پشتی، عضلات کمری و سایر مناطق را دربرمی‌گیرد.
تمرین‌های حاوی تقویت عضلات نیز مفیدند چرا که باعث افزایش استحکام عضلات در ناحیه کمر و پا می‌شوند. در کنار همه تمرینات، تمرینات تنفسی و آموزش نحوه صحیح نفس کشیدن می‌تواند به تسکین دردهای ناشی از اسکولیوز و همچنین کاهش فشار وارده بر ستون فقرات کمک کند.
بریس
بریس ستون فقرات کودکان یکی از بهترین و مؤثرترین روش‌ها برای درمان اسکولیوز کودکان است. زمانی که انحراف ستون فقرات کم‌تر از ۲۵ درجه باشد می‌توان از بریس برای کاهش فشار بر کمر و بهبود عارضه کمک گرفت. هدف اصلی استفاده از بریس جلوگیری از تشدید انحراف ستون فقرات است. در بخش‌های بعدی مطلب در مورد بریس کودکان بیشتر توضیح خواهیم داد.
گچ گرفتن ناحیه کمر
معمولاً در نوزادان و کودکانی که زیر سه سال هستند از این روش برای صاف نگه داشتن کمر استفاده می‌شود. استفاده از گچ برای سنین پایین راهکاری بسیار ساده‌تر نسبت به بریس است؛ ازآن جا که استخوان‌ها هنوز نرم هستند و به شکل اصلی خود تبدیل نشده‌اند، این روش می‌تواند تأثیر بسیار مثبتی روی اصلاح اسکولیوز داشته باشد.
کاشت میله
برای کودکانی که با اسکولیوز مادرزادی به دنیا می‌آیند معمولاً استفاده از روش کاشت میله تجویز می‌شود؛ کاشت میله باعث انحراف ستون فقرات اصلاح کودک می‌شود. برای تنظیم میله‌ها نیاز است هر شش ماه یک‌بار به بیمارستان مراجعه شود.
جراحی فیوژن
اگر روش کاشت میله مؤثر نباشد از روش جراحی فیوژن به عنوان روش جایگزین آن استفاده می‌کنند. فیوژن یک روش جراحی پیشرفته و بی‌خطر است که معمولا در موارد انحراف شدید (بیش از ۴۵ درجه) تجویز شده و به تدریج باعث بهبود انحراف ستون فقرات می‌شود. در این جراحی به کمک اتصال دائم مهره‌های منحرف‌شده با استفاده از پیچ و میله‌های فلزی، ستون فقرات در موقعیت صحیح قرار می‌گیرد و از پیشرفت انحراف جلوگیری می‌شود.
در جراحی فیوژن با استفاده از پیوند استخوان، رشد مهره‌ها در محل اتصال متوقف شده و یک پایداری بلندمدت در ستون فقرات ایجاد می‌شود. این جراحی معمولاً منجر به بهبود چشمگیر در تعادل و تقارن بدن می‌شود و عمدتا برای کودکانی انجام می‌شود که درمان اسکولیوز در آنها به بریس یا سایر روش‌های درمان غیر جراحی پاسخ نداده باشد.
سایر روش‌های جراحی
در موارد حادتر دیگر روش‌های جراحی می‌تواند به طور قابل‌توجهی انحراف ستون فقرات کودک را بهبود بخشیده و درمان نماید. معمولاً اگر دیگر روش‌ها پاسخ راضی کننده‌ای نداشته باشند از جراحی استفاده می‌کنند. سایر روش‌های جراحی اسکولیوز کودکان عبارتند از:
- جراحی تجدید فیوژن (Revision Fusion Surgery): در صورتی که فیوژن اولیه به درستی کارساز نباشد یا پیچ و مهره‌ها جابجا شوند، ممکن است به یک جراحی تجدید فیوژن نیاز باشد. این جراحی شامل اصلاح محل پیچ‌ها و میله‌ها یا افزودن پیوند استخوان بیشتر برای ایجاد ثبات بیشتر می‌باشد.
- جراحی استئوتومی (Osteotomy): در مواردی که ستون فقرات به شدت سفت و غیرمنعطف شده است جراحی استئوتومی انجام می‌شود؛ در این جراحی بخشی از استخوان‌های مهره‌ای برداشته می‌شود تا ستون فقرات به وضعیت صاف‌تر تغییر حالت دهد.
- جراحی برداشت پیچ‌ها و میله‌ها (Hardware Removal Surgery): در صورتی که ابزارهای تثبیت‌کننده (پیچ‌ها و میله‌ها) مشکلاتی مانند درد مزمن یا عفونت ایجاد کنند ممکن است لازم باشد این ابزارها برداشته شوند.
- جراحی Vertebral Body Tethering: در موارد خاص و برای کودکانی که هنوز در حال رشد هستند از جراحی VBT استفاده می‌شود. در این روش که می‌تواند جایگزینی برای فیوژن باشد، از طناب‌های انعطاف‌پذیر برای تراز کردن ستون فقرات بدون فیوژن کامل استفاده می‌کنند. جراحی VBT به حفظ انعطاف‌پذیری ستون فقرات کمک می‌کند.
بریس ستون فقرات کودکان
همان طور که گفته شد یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان اسکولیوز کودکان استفاده از بریس ستون فقرات کودکان است. استفده از بریس به ویژه در زمانی که تشخیص زودهنگام صورت‌گرفته باشد تأثیر بسیار زیادی دارد. به طورکلی بریس باید حدود دو سال مورد استفاده قرار گیرد؛ به طور دقیق‌تر تازمانی که در تصویربرداری‌های اشعه ایکس نشانی از انحراف نباشد کودک باید به طور مداوم و روزانه از بریس استفاده کند و تنها چند ساعت در روز مجاز است که آن را از بدن درآورد. البته بریس‌ها دسته‌بندی‌های مختلفی دارند و و طراحی آنها به‌گونه‌ای است که محدودیتی در انجام فعالیت‌های روزانه کودک ایجاد نمی‌کند. در ادامه به بررسی انواع بریس‌های کودکان می‌پردازیم.
- بریس میلواکی: جزو قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نمونه‌هاست که برای انحرافات شدید ستون فقرات مورداستفاده قرار می‌گیرد.
- بریس بوستون: برای انحرافات خفیف تا متوسط به‌کار می‌رود و زیربغل تا لگن را پوشش می‌دهد. این بریس طراحی راحتی دارد و به همین منظور محبوبیت آن برای کودکان بیشتر است.
- بریس چارلستون: این بریس برای استفاده در شب طراحی‌شده و به کودک اجازه می‌دهد در طول روز بدون بریس فعالیت کند. طراحی این بریس به گونه‌ای است که ستون فقرات را در حالت خمیده قرار می‌دهد تا انحراف اصلاح شود.
- بریس لیون: این نمونه که برای انحرافات پیچیده‌تر به‌کار می‌رود از مواد سبک و مقاوم ساخته می‌شود و کودک با استفاده از آن محدودیتی در حرکت نخواهد داشت.
- بریس اسپاینکور: از مواد نرم و انعطاف‌پذیر ساخته‌شده و به کودک اجازه می‌دهد که به راحتی حرکت کند. معمولاً از این بریس ستون فقرات کودکان برای انحرافات خفیف تا متوسط استفاده می‌شود و به دلیل انعطاف‌پذیری برای کودکان قابل‌قبول‌تر است.
جمع بندی
روش‌های متعددی برای درمان انحراف ستون فقرات کودکان وجود دارد که با توجه صلاحدید پزشک متخصص ارتوپدی انتخاب می‌شود. به صورت کلی می‌توان گفت یکی از مؤثرترین روش‌های درمان، استفاده از بریس ستون فقرات کودکان است. با تشخیص زودهنگام و به موقع این عارضه و اقدام برای درمان آن جای نگرانی نیست و به احتمال زیاد این عارضه پس از چند سال برطرف می‌شود.
