آسیب و فشرده‌سازی عصب اولنار، هنگام عبور از کانال گویان را سندروم کانال گویان می‌گوییم که معمولا با دردهای شدیدی همراه است. در این سندروم، علاوه بر درد مچ دست، در کف دست، انگشت کوچک و انگشت حلقه بی‌حسی، گزگز، مورمور و سوزن‌سوزن شدن، احساس می‌شود. پزشک متخصص، بسته به شرایط خاص هر بیمار و میزان فعالیت وی، تصمیم می‌گیرد که کدام گزینه بهترین درمان سندرم کانال گویان بوده و بیشترین میزان پاسخ‌گویی را با توجه به میزان آسیب دارد. با ما در این مقاله همراه باشید تا روشهای مختلف درمان سندرم کانال گویان را بررسی کنیم.
روشهای درمان سندروم کانال گویان
پزشک ممکن است، ابتدا گزینه‌های درمانی محافظه‌کارانه را برای درمان علائم توصیه کند. گزینه‌های درمانی محافظه‌کارانه سریعتر عمل می‌کنند، ایمن‌تر هستند و استفاده آسان‌تری دارند؛ اما ممکن است به‌اندازه جراحی، مؤثر واقع نشوند. روشهای غیرتهاجمی درمان سندروم کانال گویان عبارتند از:
- استفاده از ابزارهای ارگونومیک (برای جلوگیری یا کاهش علائم سندروم)
- استفاده از ابزارهای بالشتکی در زیر مچ به‌هنگام کار کردن
- استفاده از کمپرس یخ
- اجتناب و کاهش فعالیت‌های تشدیدکننده درد
- بی‌حرکتی با بریس یا آتل
- تمرینات ورزشی
- ماساژ درمانی
- فیزیوتراپی
- کاردرمانی برای تقویت رباط‌ها و تاندون‌های دست و مچ
- تجویز داروهایی برای کنترل و کاهش درد مانند داروهای بدون نسخه (مسکن‌های تجویزی یا داروهای ضدالتهابی مانند آسپرین یا ایبوپروفن)
اگر گزینه‌های محافظه‌کارانه نتوانند فشار روی عصب اولنار را کاهش دهند، در نهایت گزینه جراحی توصیه می‌شود.
فیزیوتراپی، ماساژ درمانی و مشاوره شغلی ممکن است برای حفظ قدرت عضلانی دست و مچ‌ها انجام شود.
همچنین آموزش تغییراتی در محل کار، برای تسکین یا جلوگیری از درد بیشتر، بسیار مؤثر است.
اگرچه میزان بهبودی برای هر بیمار متفاوت است، اما اگر درمان غیرجراحی موفقیت آمیز باشد، ممکن است طی چهار تا شش هفته شاهد بهبودی باشیم.
تغییر رفتار بیمار
شاید بتوان گفت که مهم‌ترین قدم درمان سندروم کانال گویان تغییر رفتار بیمار و کاهش فعالیت‌های روزانه‌ای است که موجب فشار روی مچ دست می‌شوند.
اصلاح فعالیت‌های روزانه که موجب فشار به مچ دست می‌شوند (مانند دوچرخه‌سواری که باید در وضعیت قرارگیری بدن و دست‌ها، تنظیم ارتفاع دوچرخه و تجهیزات حفاظتی، تجدیدنظر کنند)، بسیار مهم است.
آتل بندی
استفاده از مچ‌بندها و آتل‌های مخصوص، جهت رفع فشار عصب اولنار با برداشتن هرگونه ساختار بالقوه و آزاردهنده در کانال گویان است.
استفاده از مچ‌بند موجب می‌شود تا علائم، در مراحل اولیه سندرم کانال گویان کاهش داده شود. بریس‌های مخصوص، مچ را در وضعیت استراحت نگه می‌دارد (در این حالت، مچ دست نه به پشت خم شده و نه خیلی پایین قرار می‌گیرد). انجام این کار می‌تواند به‌ویژه برای کاهش بی‌حسی و درد در شب مفید باشد؛ زیرا از پیچ خوردن دست در هنگام خواب جلوگیری می‌کند.
مچ‌بند را می‌توان در طول روز نیز برای آرام کردن علائم و استراحت دادن به بافت‌ها و اعصاب داخل کانال گویان استفاده کرد.
استفاده از مچ‌بندهای طبی
یکی از درمان‌های محبوب و پیشگیرانه استفاده از مچ‌بندهای طبی در طول روز و هنگام خواب است.
مچ‌بندها با بی‌حرکتی مچ موجب درمان درد عصب و کاهش علائم دیگر مانند بی‌حسی و گزگز در انگشتان کوچک و حلقه دست می‌شوند.
همچنین استفاده از مچ‌بندها هنگام شب باعث می‌شود تا دست از مچ خم نشده و فشار مضاعفی به آن وارد نشود.
در درمان سندروم کانال گویان، بهترین مچ‌بندی که بتوان استفاده کرد مچ‌بندهای اسپیلنت کوکاپ است. اسپیلنت‌ها با دربرگرفتن مچ و کف دست به مچ ثبات میدهند. این نوع مچ‌بند بنا بر تجویز دکتر، می‌تواند در دو جنس ترموملاستیک و نیوپرن فنردار در کلینیک ارتوپدی-فنی پاسارگاد تهیه شود.
اسپیلنت کوکاپ
در این مرکز با استفاده از ورقی به‌نام وودکست وارداتی از هلند، کوکاپ هارد ساخته می‌شود. این نوع مچ‌بند کاملا ارگانیک بوده و با پوست بدن سازگار است بنابراین هیچ‌گونه حساسیتی ایجاد نخواهد کرد.
برای ساخت اسپیلنت ابتدا ورق وودکست حرارت داده می شود و پس از گرم شدن انعطاف‌پذیر خواهد شد. پس از منعطف شدن ورق در زاویه مشخصی روی دست و مچ بیمار کشیده می‌شود. در این حالت مچ‌بند کاملا به‌صورت شخصی‌سازی ساخته می‌شود.
این نوع مچ‌بند در دو نوع سافت و هارد تهیه می‌شود که نوع سافت آن orefabricate است و با تجویز پزشک در اختیار بیمار قرار می‌گیرد.
هدف کلی استفاده از این ارتزها محدود کردن حرکات مچ دست است تا التهاب و تنگی کانال را کاهش دهد. با استفاده از اسپیلنت انگشتان اجازه حرکت خواهند داشت ولی حرکات مچ تا حدی محدود می‌شود.
نکته قابل ذکر این است که حتی پس از عمل جراحی نیز بیمار باید از اسپیلنت ترموپلاستیک و یا وودکستی برای مدت مشخصی استفاده کند.
استفاده از داروهای ضدالتهابی
در قدم اول درمان سندرم کانال گویان داروهای ضدالتهابی (مانند ایبوپروفن یا آسپرین) ممکن است به کاهش التهاب و درد بیمار کمک کنند.
داروهای مُسکن و ضدالتهابی که توسط پزشک تجویز می‌شوند، باید در دوره‌های یک تا سه ماهه مصرف شوند.
فیزیوتراپی
هنگامی که برنامه فیزیوتراپی توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود، اولین قدم این است که در صورت امکان فعالیت‌هایی را که ممکن است باعث تشدید علائم شوند، تغییر یا متوقف شوند.
توصیه می‌شود، از حرکات مکرر دست و مچ، گرفتن و بلند کردن مداوم اجسام سنگین، قرار دادن کف دست بر روی سطوح سخت و.. خودداری شود.
انجام مرتب جلسات فیزیوتراپی، می‌توانند تا حد زیادی، دردها را کنترل کنند و به درمان سندرم کانال گویان کمک کنند.
تمرینات ورزشی
تمرکز اصلی درمان با استفاده از تمرینات ورزشی، کاهش یا از بین بردن علت فشار روی عصب اولنار است. اگر علائم گیر‌افتادگی عصب اولنار وجود داشته باشد، انجام برخی تمرینات ساده که موجب سُرخوردگی عصب می‌شود می‌تواند تسکین‌دهنده باشد. در این تمرینات به عصب کمک می‌شود تا راحت‌تر از کانال عبور کند. از مزایای تمرینات ورزشی روزانه جلوگیری از سفتی تاندون‌ها و ضعف دست می‌باشد.
قبل از انجام هرگونه تمرین یا ورزشی ابتدا با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است که پزشک شما را به یک فیزیوتراپیست ارجاع دهد تا یک روال تمرینی و کششی مناسب برای شما ایجاد شود.
تزریق داروهای استروئیدی
تزریق استروئید یک روش درمانی مؤثر برای تسکین علائم سندرم کانال گویان است. استروئیدها مستقیماً به عصب اولنار جهت کاهش تورم و فشار تزریق می‌شوند.
تزریق به کاهش التهاب مچ کمک می‌کند و فشار روی عصب را از بین می‌برد.
درد، بی حسی، ضعف و سوزن سوزن شدن انگشتان دست، معمولاً در عرض چند روز پس از تزریق کاهش می‌یابد.
تسکین حاصل از تزریق از چند هفته تا چند ماه ادامه دارد.
اگر پاسخ به درمان سندرم کانال گویان خوب باشد، اما علائم پس از چند ماه برگردند، پزشک ممکن است دوز دیگر یا بالاتری را توصیه کند. با این حال، استفاده مداوم از کورتیکواستروئیدها توصیه نمی‌شود؛ زیرا ممکن است عوارض جانبی طولانی‌مدت ایجاد شود.
جراحی
اگر درمان‌های محافظه‌کارانه نتواند علائم را کنترل کند، ممکن است برای کاهش فشار، روی عصب اولنار، به جراحی نیاز باشد. هدف از جراحی، کاهش فشار روی مچ دست با بریدن رباط یا برداشتن گانگلیون یا کیستی است که باعث فشار روی مچ دست می‌شود.
چگونگی جراحی عصب اولنار (کانال گویان)
جراحی شامل ایجاد برشی کوچک در امتداد عصب اولنار و در کف دست است. رباطی که سقف کانال گویان را تشکیل می‌دهد، برای کاهش فشاری که روی عصب اولنار دارد، بریده خواهد شد. هنگامی که رباط قطع شود، فشار روی عصب نیز کاهش می‌یابد. سپس پوست دست مجددا به‌یکدیگر دوخته می‌شود. رباط، با تشکیل بافت اسکار بهبود یافته و ترمیم خواهد شد.
جراح ممکن است کیست گانگلیونی که موجب فشار است را بردارد یا شکستگی را ترمیم کند تا عصب اولنار آزاد شود.
این جراحی معمولاً می‌تواند به صورت سرپایی انجام شود؛ بیمار می‌تواند همان روز بیمارستان را ترک کند.
پس از جراحی
بلافاصله پس از جراحی، بازو باید بالاتر از سطح قلب نگه داشته شود. به مدت هفت تا ده روز پس از جراحی (تا زمانی که زخم بهبود یابد)، برش تمیز و خشک نگه داشته شود تا احتمال عفونت پس از عمل کاهش یابد. اگر باند کثیف، خونی یا خیس شد، فورا آن را برداشته و از باندی تمیز و خشک استفاده شود. بخیه‌هایی که لبه‌های پوست نگه می‌دارند، تا زمان بهبودی نسبی پوست، برداشته نشوند. در واقع، بخیه‌ها و بانداژ، در اولین ویزیت بعد از عمل، حدود ده روز پس از جراحی، برداشته می‌شود. اگر در حین بهبود زخم حاصل از جراحی، تب شدید، عفونت، قرمزی شدید محل عمل، تورم یا چرک ایجاد شد، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
داروی ضددرد پس از عمل جراحی، فقط در صورت نیاز و فقط مطابق با تجویز مصرف شود تا درد را کنترل کند و تبدیل به عادت نشود.
ریکاوری جراحی عصب اولنار
به‌مدت 5 تا 7 روز از آتل استفاده می‌شود.
پانسمان در عرض یک هفته و بخیه‌ها در طی دو هفته برداشته می‌شوند.
بهبودی پس از جراحی ممکن است طولانی شود؛ اما علائم حسی در طی روزهای اولیه بهبود پیدا می‌کند. اگر از قبل ضعف یا تخریب عضلانی وجود داشته باشد، بهبودی ممکن است تا چندین ماه طول بکشد.
بنابراین توصیه می‌شود که هر چه زودتر مداخله درمانی آغاز گردد تا بیشترین سطح بهبودی حاصل گردد.
بیماران می‌توانند بسیاری از فعالیت‌های روزمره خود را بلافاصله پس از جراحی از سر بگیرند. پزشک متخصص می‌گوید که از چه حرکات یا فعالیت‌هایی باید اجتناب کرد. همچنین ممکن است تمرینات فیزیوتراپی را برای تقویت قدرت و تحرک توصیه کند. بسته به نیازهای فیزیکی هر بیمار، ممکن است بتوان یک یا دو هفته پس از جراحی، به سر کار خود بازگردند، اگرچه در ابتدا ممکن است لازم باشد کارهای سبک‌تر انجام دهد.
خطرات پس از جراحی سندروم کانال گویان
عموما جراحی کانال گویان، بی‌خطر و مؤثر است؛ اما خطرات احتمالی ممکن است وجود داشته باشند. این خطرات عبارتند از:
- درد
- خون‌ریزی
- عفونت زخم جراحی
- بی حسی مداوم یا برگشتی در انگشت حلقه و انگشت کوچک
- تحریک مداوم عصب اولنار و علائم مرتبط با آن
- آسیب عصبی
- بهبودی ناقص
- عود مجدد
برخی ممکن است حساسیت اسکار را تجربه کنند، اما با گذشت زمان و درمان، بهبود می‌یابد.
نتیجه جراحی
نتایج جراحی به طور کلی خوب است. اگر عصب خیلی زیاد فشرده شده باشد یا تحلیل عضلانی وجود داشته باشد، ممکن است عصب نتواند به حالت عادی برگردد و برخی از علائم ممکن است حتی پس از جراحی باقی بمانند. معمولا اعصاب به آرامی بهبود پیدا می‌کنند.
توصیههای لازم پس از درمان سندروم کانال گویان
بهبودی سندروم کانال گویان، چه به روش درمان‌های محافظه‌کارانه و چه به روش جراحی، بیمار به بیمار، متفاوت است و ممکن است از چند هفته تا چند ماه طول بکشد. علائمی مانند بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن ممکن است به سرعت بهبود یابند یا ممکن است تا شش ماه طول بکشد تا کاملا از بین بروند. اگر فشردگی عصب اولنار شدید باشد یا برای مدت طولانی درمان نشده باشد، ممکن است برخی علائم پس از جراحی نیز باقی بماند. در صورت انجام توصیههای پزشک و به‌خصوص استراحت دادن به مچ دست، بهبودی بسیار سریعتر حاصل شده و دردها کاهش می‌یابند.
کاهش درد و سایر علائم
با اصلاح وضعیت و متوقف کردن عامل به‌وجودآورنده سندروم، می‌توان روند درمان را تسریع کرد. بیمارانی که سبک زندگی خود را تغییر میدهند، بهبودی قابل توجهی در علائم خود مشاهده خواهند کرد. در برخی موارد، بدون نیاز به جراحی و تنها با استراحت دادن به مچ دست، التهاب فروکش کرده و دردها از بین می‌روند. همچنین احتمالا در صورتی که آسیبی جدی به عصب وارد نشده باشد، ترکیبی از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) ممکن است برای مدیریت دردمفید واقع شود.
بهبود قدرت
وجود درد و بی‌حسی در مچ و انگشتان دست، موجب تضعیف عضلات می‌شود. انجام تمرینات مناسب جهت تقویت عضلات و تاندون‌های اطراف مچ دست، می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. البته اگر فشردگی عصب اولنار در مچ دست بسیار شدید است، ورزش درمانی توصیه نمی‌شود.
دلیل توصیه ورزش در مراحل بهبودی یا پس از عمل در جهت افزایش قدرت دست، گسترش دامنه حرکت و کسب مجدد مهارت انگشتان درگیر است.
استفاده از آتل یا بریس
مچ دست که با آتل یا گچ بسته می‌شود، باید بالاتر از سطح قلب نگه داشته شود تا تورم کاهش یابد. دستورالعمل‌های فیزیوتراپی برای آموزش تمرینات انعطاف‌پذیری و دامنه حرکت انجام می‌گیرد.
توصیه می‌شود که جهت کنترل علائم و جلوگیری از خمیدگی مچ دست هنگام خواب، از آتل مچ، استفاده شود.
بازگشت به فعالیت
پس از تشخیص دقیق بیماری و انتخاب روش درمان، با برنامه‌ریزی دقیق و انجام فیزیوتراپی، بیمار می‌تواند به فعالیت‌های سابق خود بازگردد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی می‌تواند نقش مهمی در بهبود سندروم کانال گویان به‌ویژه پس از جراحی داشته باشد.
همچنین یک برنامه ورزشی خانگی باید به عنوان بخشی از استراتژی توانبخشی ایجاد شود و در کنار درمان‌های فیزیوتراپی انجام شود.
اگرچه هر بیمار با سرعت متفاوتی بهبود می‌یابد، احتمالاً باید شش تا هشت هفته در جلسات کار یا فیزیوتراپی شرکت کنید و باید انتظار داشته باشید که بهبودی کامل چندین ماه طول بکشد. با انجام حرکات فعال دست و تمرینات و همچنین استفاده از کمپرس یخ، ماساژ بافت نرم و کشش دستی برای کمک به توسعه دامنه حرکتی بسیار مفید است. هنگامی که بخیه‌ها برداشته می‌شوند، با فشار دادن و کشش، عضلات دست تقویت می‌شوند.
با پیشرفت بیمار، تمرینات دیگری برای بهبود کنترل حرکات ظریف و مهارتی، استفاده خواهد شد.
فیزیوتراپیست کمک می‌کند تا راه‌هایی برای انجام کارهای روزانه خود بیابید، که فشار زیادی به دست و مچ وارد نمی‌کند.
خدمات ارائه شده در کلینیک ارتوپدی-فنی پاسارگاد
کلینیک ارتوپدی-فنی پاسارگاد بیش از 20 سال سابقه در زمینه تهیه وسایل خاص ارتوپدی دارد. این کلینیک قادر به طراحی و تهیه انواع پروتزهای خاص و شخصی‌سازی شده برای هر بیمار است. به‌خصوص در زمینه مشکلات و دردهای مچ دست سندرم کانال گویان با ارائه خدمات طراحی و ساخت مچ‌بندهای طبی و درصورت نیاز ارتزهای پزشکی، می‌تواند یاری‌رسان بیماران عزیز باشد. در این کلینیک کلیه خدمات مربوط به مشکلات دست و مچ ارائه می‌شود.
تهیه تجهیزات کمکی
بسیاری از ارتزها (وسایل کمکی)، مانند بریس‌ها و مچ‌بندهای طبی در کلینیک به‌صورت آماده موجود هستند. در غیر این صورت اگر پزشک متخصص ارتوپدی دستور دیگری داده باشند، ارتز مدنظر در کوتاه‌ترین زمان و با بالاترین کیفیت برای بیمار به‌صورت شخصی ساخته خواهد شد.
وسایل کمکی شخصی ویژه هر بیمار
پس از قالب‌گیری با توجه به نیاز و تجویز پزشک ارتز یا بریس موردنظر برای بیمار ساخته خواهد شد. با درنظر گرفتن شرایط خاص هر بیمار و انجام اصلاحیه در صورت نیاز وسیله کمکی در اختیار فرد قرار می‌گیرد.
پس از تهیه ارتز، پروتز، بریس، آتل و.. تمامی شرایط نگه‌داری و نحوه استفاده به بیمار کاملا آموزش داده می‌شود.
همچنین حرکات اصلاحی و تمرین‌های ورزشی متناسب با مشکل بیمار نیز به او آموزش داده خواهد شد تا در منزل انجام دهد. معمولا پس از گذشت یک دوره، بهبودی نسبی حاصل می‌شود.
مشاوره آنلاین و رایگان نیز در وب‌سایت کلینیک ارتوپدی – فنی پاسارگاد می‌تواند پاسخ‌گوی سوالات بیماران عزیز باشد.
کیفیت مواد ارتزها در درمان سندرم کانال گویان
تمامی خدمات و محصولاتی که در این مرکز ساخته می‌شوند با استفاده از بهترین مواد اولیه‌ای است که از کشور آلمان تهیه می‌شود. باکیفیت‌ترین محصولات پروتزی و کمکی بازار ایران در حوزه ارتوپدی به‌صورت شخصی‌سازی شده در کلینیک ارتوپدی-فتی پاسارگاد تهیه می‌شود.
سخن آخر
اگر مشکوک به سندروم کانال گویان هستید، لازم است که هر چه زودتر فعالیت‌های تشدیدکنده را متوقف کرده و با پزشک مشورت کنید. تشخیص زودهنگام و انتخاب روش درمانی مناسب، می‌تواند به تسکین زودتر کمک کرده و از عوارض طولانی‌مدت نیز جلوگیری کند. در قدم اول با استراحت و در قدم‌های بعدی، با انجام درمان‌های خانگی، تزریق و در مرحله آخر با جراحی، دردها در طی چند هفته از بین خواهند رفت و احساس به انگشتان بازمی‌گردد. در صورت شروع دردهای مچ دست و بی‌حسی در انگشتان، توصیه می‌شود که سریعا به پزشک مراجعه شود. توصیههای لازم پس از درمان سندروم کانال گویان به بهبود هرچه سریعتر این بیماری کمک می کنند.
