درمان اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) با توجه به نوع و شدت انحنای آن از روش‌های متعددی مانند فیزوتراپی، ارتزهای ارتوپدی فنی (بریس)، جراحی ستون فقرات و سایر روش‌ها قابل انجام است. انحراف ستون فقرات یا اصطلاحا اسکولیوز به معنی انحراف بیش از ۱۰ درجه در ستون فقرات می‌باشد اما این عارضه پیچیده‌تر از یک انحنای ساده است؛ درواقع می‌توان آن را مارپیچ سه‌بعدی ستون فقرات نامید. شکل ظاهری دنده‌ها، شانه‌ها و مفصل‌های ران نیز با چرخش ستون فقرات تغییر کرده و باعث بروز مشکلات جدی در سایر ارگان‌های و تغییرات ظاهری قابل‌توجه می‌شود. از این رو لازم است برای درمان و جلوگیری از پیشرفت این بیماری در اسرع وقت به درمانگر مراجعه کرد. اگر به دنبال اطلاعات بیشتر در زمینه اسکولیوز هستید پیشنهاد می‌کنیم مطلب انحراف ستون فقرات چیست؟ را مطالعه نمایید. اگر در مورد روش‌های درمان انحراف ستون فقرات نیاز به آگاهی دارید در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
نحوه انتخاب روش مناسب درمان اسکولیوز
در مطلب “انحراف ستون فقرات چیست؟” توضیح دادیم که علائم و نحوه تشخیص انحراف ستون فقرات چگونه انجام می‌شود. درمانگر بعد از تشخیص اولیه اسکولیوز برای تعیین روش مناسب درمان چند موضوع را به‌دقت ارزیابی می‌کند که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- بلوغ ستون فقرات: آیا ستون فقرات بیمار هنوز در حال رشد است؟
- درجه و میزان انحنای ستون فقرات: شدت انحنا چقدر است و چگونه بر سبک زندگی بیمار تأثیر می‌گذارد؟
- محل انحنا: محل انحنا در انتخاب شیوه درمان بسیار مهم است؛ به‌طور مثال کارشناسان عقیده دارند احتمال پیشرفت انحنای قفسه سینه بیشتر از انحناهای سایر نقاط ستون فقرات است.
- امکان و سرعت فرآیند پیشرفت انحنا: معمولاً اگر بیماران نوجوان (قبل از پایان سنین رشد) درجه انحنای نسبتا بزرگی داشته باشند احتمال پیشرفت بیماری بیشتر است.
یکی دیگر از موارد تاثیرگذار در تعیین روش درمان انحراف ستون فقرات جنسیت بیمار می‌باشد؛ به نقل قول از وبسایت معتبر مایوکلینیک:
ریسک پیشرفت بیماری در دختران نسبت به پسران بالاتر است.
روش‌های درمان انحراف ستون فقرات
بعد از بررسی و ارزیابی وضعیت بیمار نوبت به انتخاب روش درمان اسکولیوز می‌رسد. قبل از معرفی این روش‌ها، لازم است بدانید که انتخاب بهترین روش درمان انحراف ستون فقرات باید توسط درمانگر شما انجام شود؛ بنابراین لازم است حتی قبل از انجام هر گونه درمان خانگی اسکولیوز با پزشک خود مشورت نموده و طبق صلاحدید ایشان فرایند درمان را آغاز نمایید. در ادامه به بررسی روش‌های درمان اسکولیوز خواهیم پرداخت:
تحت نظر گرفتن بیمار به‌طور مستمر
عموماً برای بیماران با انحنای زیر ۲۵ درجه از این روش استفاده می‌شود. در بسیاری از کودکان مبتلابه اسکولیوز، انحنای ستون فقرات به‌اندازه‌ای خفیف است که نیازی به درمان خاصی ندارد؛ با این‌حال اگر درمانگر نگران افزایش درجه انحنا باشد، کودک را هر ۴ الی ۶ ماه یک‌بار تا زمان رسیدن به بلوغ تحت نظر خواهد گرفت. در بزرگسالان مبتلابه اسکولیوز معمولاً هر پنج سال یک‌بار عکس‌برداری با اشعه ایکس توصیه می‌شود مگر اینکه علائم به‌تدریج بدتر شوند.
حرکات اصلاحی به عنوان یک روش درمان خانگی انحراف ستون فقرات
یکی از روش‌های درمان خانگی اسکولیوز در حالت خفیف یا متوسط، انجام حرکات اصلاحی است؛ انجام این حرکات نه تنها می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری نماید، بلکه می تواند در بهبود وضعیت و نهایتا درمان انحراف ستون فقرات تاثیرگذار باشد. نکته بسیار مهم این است که قبل از انجام هرگونه حرکت اصلاحی حتما با درمانگر خود مشورت نمایید چرا که ممکن است انجام این حرکات در بعضی موارد، باعث شدیدتر شدن انحراف و درد بیشتر شود.
حرکت اصلاحی شماره ۱ – حرکت پا پایین دست بالا
- پای بلندتر خود را هنگامی که به پشت خوابیده‌اید مشخص کنید.
- با پای بلندتر خود روی یک پایه کوچک مانند پله بایستید به گونه‌ای که پای کوتاهتر معلق باشد.
- پای بلندتر را از زانو خم نموده تا پایین بروید.
- در حین پایین آمدن، بازوی خود را (سمت پای کوتاهتر) تا جایی که ممکن است بالا بیاورید. به عنوان مثال اگر پای چپ به سمت زمین پایین می آید، بازوی چپ را بالا بیاورید.
- این حرکت را در ۲ تا ۳ ست ۵ تایی یا ۱۰ تایی تکرار کنید. توجه نمایید که انجام این تمرین فقط در یک سمت بدن (طبق توضیحات بالا) انجام می‌شود و نباید به هیچ عنوان با سمت دیگر این حرکات را انجام دهید.
حرکت اصلاحی شماره ۲ – حرکت سگی بالا و پایین
- در حالت نیمه پلانک با بازوهای کشیده، باسن خود را تا جایی که ممکن است به سمت عقب و بالا فشار دهید.
- این حالت را برای ۲ ثانیه نگه دارید سپس باسن خود را به سمت زمین پایین بیاورید.
- سعی کنید تا جایی که دچار درد یا ناراحتی نمی‌شوید، خود را به زمین نزدیک کنید.
- این حرکت را در ۲ الی ۳ ست ۵ تا ۱۰ تایی تکرار نمایید.
حرکت اصلاحی شماره ۳ – حرکت تقسیم دست بالا
- پای بلند را جلو و پای کوتاه را عقب خود با فاصله مناسب از هم قرار دهید.
- بالا تنه خود را تا حد امکان صاف نگه دارید.
- بدن خود را به سمت جلو و عقب حرکت دهید و اجازه دهید تا زانوی جلویی در هنگام جلو آمدن خم شود.
- همانطور که بدن خود را به جلو می برید بازوی مقابل پای جلویی را تا حد امکان بالا ببرید.
- در حالی که بازوی مخالف به سمت بالا می‌رود، تا جای ممکن دست دیگر را به روی کمر خود قرار داده و بازو را به سمت عقب بکشید. این حرکت باعث می‌شود که بالاتنه و ستون فقرات به سمت پای جلویی بچرخند.
- این حرکت را در ۲ تا ۳ ست ۵ تایی یا ۱۰ تایی تکرار کنید. این تمرین فقط باید در سمت مشخص شده انجام شود؛ به هیچ عنوان با سمت دیگر این حرکات را انجام ندهید.
به جز موارد بالا تمرینات و حرکات اصلاحی دیگری نیز وجود دارند که به درمان انحراف ستون فقرات کمک می‌کنند از جمله:
- ایستادن رو به دیوار و کشیدن دست‌ها به بالا
- حرکت پل
- کرانچ پا
یادآوری: قبل از انجام هرگونه حرکت اصلاحی حتما با پزشک خود مشورت نمایید.
ورزش‌درمانی
در برخی موارد از بیمار درخواست می‌شود به مراکز تخصصی ورزشی و یا کلینیک‌های اصلاحی مراجعه نماید؛ در چنین مراکزی بیمار تحت نظارت درمانگر و مربی متخصص، ورزش‌های تخصصی به کمک وزن خود یا ابزارهای موجود در مرکز انجام می‌دهد. یکی از این ورزش‌های تخصصی تمرین شروت (Schroth exercises) می‌باشد. به نقل قول از موسسه معتبر جان هاپکینز:
هدف از تمرینات شروت چرخش، صاف کردن و تثبیت ستون فقرات در یک صفحه سه بعدی است.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید تمرینات شروت برای هر فرد متفاوت بوده و با توجه به نوع و میزان انحراف ستون فقرات هر شخص به صورت منحصر به فرد طراحی و اجرا می‌شود. در حالت کلی در انجام تمرینات شروث سه خواسته مهم دنبال می‌شود:
- بازگرداندن تقارن عضلانی و هم ترازی وضعیت بدن
- تنفس در سمت مقعر بدن
- آگاه بودن در هر لحظه از وضعیت بدن خود
می‌توان گفت انجام تمرینان شروت باعث ایجاد تغییر سبک زندگی فرد بیمار شده و به مرور زمان به درمان اسکولیوز وی کمک خواهد کرد.
فیزیوتراپی
یکی از روش‌های درمان یا مکمل درمان اسکولیوز انجام چند جلسه فیزوتراپی است. در جلسه ابتدایی ابتدا معاینه بالینی صورت گرفته و از بیمار مدارک پزشکی وی و شرح حال او دریافت می‌شود. سپس با توجه به شرایط و نیاز بیمار اهداف جلسات فیزیوتراپی شامل موارد زیر مشخص می‌شود:
- کنترل درد
- بهبود موقعیت و هم‌ترازی ستون فقرات
- افزایش قدرت
- بهبود کنترل وضعیتی
- به حداکثر رساندن دامنه حرکتی بیمار در ناحیه ستون فقرات و اندام‌های اطراف آن
- بهبود عملکرد ریه‌ها و تنفس بیمار
گاها در جلسات فیزوتراپی از الکتروتراپی نیز برای درمان یا بهبود نسبی وضعیت ستون فقرات استفاده می‌شود. همچنین فیزیوتراپ ورزش‌های خانگی و حرکات اصلاحی مناسب منزل را نیز به بیمار آموزش داده و با وی تمرین خواهد کرد.
کایروپراکتیک
به طور کلی دیدگاه کایروپراکتیک این است که نحوه عملکرد بدن مانند یک سیستم واحد است. هدف مراقبت‌های کایروپراکتیک این است که به بدن اجازه دهد تا با بازگرداندن هم‌ترازی به بدن انحراف ستون فقرات و سایر مفاصل را بهبود بخشد. روش‌های درمانی مانند کایروپراکتیک یا فیزیوتراپی منجر به صاف شدن و از بین رفتن کامل انحنای ستون فقرات نمی‌شوند اما مطالعات متعددی نشان داده که انجام این روش‌ها می‌تواند تاثیر بالایی در جلوگیری از انحراف بیشتر، کاهش انحنای اولیه ستون فقرات، کاهش دردها و افزایش توانایی‌های حرکتی در فرد بیمار بشود.
در کنار روش‌های ذکر شده ماساژدرمانی نیز به عنوان یک روش مکمل می‌تواند باعث رفع گرفتگی‌های عضلانی، ریلکس شدن و تقویت ماهیچه‌ها شده و در نتیجه باعث احساس بهتر و افزایش دامنه حرکات فرد بیمار بشود.
استفاده از انواع بریسها (اورتزهای مهاربندی):
اورتزها ابزارهایی هستند که با کاربرد اصلاح و درمان بیمار توسط کلینیک‌های ارتوپدی فنی برای بیمار طراحی و ساخته می‌شوند. هنگامی که با بیماری مواجه هستیم که دچار انحراف ستون فقرات می‌باشد از اورتزهایی استفاده می‌کنیم که به آنها بریس گفته می‌شود. بریسها در درمان اسکولیوز بیمارانی که هنوز به بلوغ اسکلتی نرسیده‌اند بسیار مؤثر هستند اما در مورد سایر افراد به عنوان یک روش اصلاحی-درمانی برای جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر و وخیم‌تر شدن وضعیت بیمار استفاده خواهند شد.
اگر فرد بیمار کودکی باشد که هنوز در حال رشد بوده و انحنای ستون فقرات او بین ۲۵ تا ۴۰ درجه باشد، استفاده از بریس برای جلوگیری از پیشرفت منحنی و درمان آن توصیه می‌شود. امروزه با پیشرفت علم و فناوری در طراحی بریس پیشرفت‌هایی صورت گرفته و مدل‌های جدیدتر و مؤثرتری تولید می‌شوند که استفاده از آنها برای بیمار راحت‌تر است. مطالعات نشان داده‌اند که اگر بریسها با بدن فرد انطباق کامل داشته و به‌درستی به کار بروند، در ۸۰ درصد موارد باعث توقف پیشرفت اسکولیوز در کودکان می‌شوند. برای افزایش تأثیر استفاده از این روش درمانی، بریس باید به‌طور مرتب توسط متخصص ارتوپدی فنی، بررسی شده و از میزان تناسب آن در طول فرایند درمان اطمینان حاصل شود. در برخی موارد شاید نیاز باشد بیمار در طول روز بین ۱۶ تا ۲۳ ساعت بریس را بپوشد تا روند بهبودی‌اش با سرعت بیشتری طی شود.
اگر تمایل دارید در مورد قیمت بریس‌های تخصصی ساخته شده در کلینیک پاسارگاد بیشتر بدانید و از تخفیف ویژه مراجعین وبسایت برخوردار شوید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب زیر را مطالعه نمایید:
عمل جراحی
جراحی برای کودکانی که دچار اسکولیوز شده‌اند با دو هدف مهم انجام می‌شود: کاهش بدشکلی ستون فقرات و جلوگیری از پیشرفت انحنا در بزرگسالی. اکثر متخصصان تنها زمانی جراحی را توصیه می‌کنند که انحنای ستون فقرات بیشتر از ۴۵ درجه بوده و نشانه‌هایی از پیشرفت حاد بیماری وجود داشته باشد. جراحی انحراف ستون فقرات با توجه به نوع بیماری به دو روش جراحی قدامی (دسترسی از جلو) یا روش خلفی (دسترسی از پشت) انجام می‌شود.
جراحی اسکولیوز در بزرگسالان زمانی توصیه شود که انحنای ستون فقرات بیشتر از ۴۵ درجه بوده و آسیب به سایر ارگان‌های بدن توسط اسکولیوز مشاهده شود. در مورادی که فرد مبتلابه اسکولیوز دژنراتیو و تنگی کانال ستون فقرات باشد، ممکن است نیاز به جراحی رفع فشار همراه با فیوژن ستون فقرات نیز وجود داشته باشد.
کلام آخر
همانطور که گفته شد اصلاح و درمان اسکولیوز از طریق روش‌های متعددی انجام می‌شود. تحت نظارت درمانگر بودن، انجام حرکات اصلاحی یا ورزش‌درمانی تخصصی، شرکت در جلسات فیزیوتراپی و کایروپراکتیک، استفاده از بریسها برای مهاربندی و اصلاح ستون فقرات و در نهایت جراحی از جمله اقداماتی است که در درمان انحراف ستون فقرات موثر است. توجه داشته باشید بهترین روش درمان اسکولیوز وجود ندارد؛ بلکه درمانگر شما با توجه به وضعیت و شرایط شما مانند سن، جنسیت، میزان انحراف، فعالیت‌های روزانه شما و سایر موارد، روش درمان اسکولیوز مناسب شما را پیشنهاد می‌دهد؛ در بعضی موارد ممکن است ایشان به صورت مکمل یک یا دو راهکار درمان دیگر را نیز به صورت موازی تجویز نماید. پس به یاد داشته باشید که انتخاب شیوه درمان اسکولیوز به صورت سرخود اشتباه است و این امر حتما باید تحت نظارت درمانگر انجام شود.
در صورتی که تمایل دارید از مشاوره رایگان در انتخاب روش درمان انحراف ستون فقرات بهره‌مند شوید، کافی است از طریق دکمه زیر نوبت خود را به صورت آنلاین رزرو نمایید تا کارشناسان کلینیک پاسارگاد در اسرع وقت با شما تماس بگیرند:
