هنگامی که استخوان کوبوئید کف پا آسیب ببیند، موجب آسیب به مفاصل و رباط‌های اطراف خود شده و به‌دنبال آن سندروم کوبوئید اتفاق می‌افتد. این سندروم موجب بروز درد در قسمت بیرونی و کف پا خواهد شد. همچنین مشکل در ایستادن و راه‌رفتن نیز برای فرد به‌وجود خواهد آمد.
این بیماری بیشتر در ورزشکاران و کسانی که دچار مشکلاتی نظیر پیچ‌خوردگی مچ پا هستند، دیده می‌شود.
در این مقاله با ما همراه باشید تا ضمن آشنایی با سندروم کوبوئید و علائم آن، روش‌های جدید پیشگیری و درمان آن را بشناسیم.
استخوان کوبوئید چیست؟
استخوان کوبوئید یکی از ۲۶ استخوان پا و همچنین یکی از ۷ استخوان تارسال (استخوان‌های مچ پا) است. این استخوان بین انگشت کوچک و استخوان پاشنه پا قرار دارد.
در حالت طبیعی و هنگام حرکت، استخوان کوبوئید تا چند درجه کوچک جابجا می‌شود؛ اما برخی موقعیت‌های خاص و تحت فشار گرفتن‌های طولانی‌مدت، موجب حرکت بیش‌از حد این استخوان شده و در حرکت معمول آن اختلال ایجاد می‌کند.
معمولا ضربه به پا که ممکن است ناگهانی یا به‌صورت فشار تدریجی باشد، به بافت نرم آسیب رسانده و موجب بروز این سندروم می‌شود.
کسب آگاهی در مورد چگونگی تشخیص سندروم کوبوئید و شناخت علائم می‌تواند تا حد بسیاری از آسیب‌های بعدی پا جلوگیری کند.
چه کسانی دچار سندروم کوبوئید می‌شوند؟
این سندروم در میان عموم جمعیت شایع نیست اغلب ورزشکاران یا رقصندگان (رقص باله) تحت‌تاثیر این سندروم قرار می‌گیرند. اگرچه که باید توجه داشت هرکسی ممکن است این درد را تجربه کند. اکثر افرادی که از سندرم کوبوئید رنج می‌برند، دارای کف پای صاف هستند، اگرچه این عارضه حتی در افرادی با کف پای قوس‌دار نیز دیده می‌شود.
بیشتر در بیمارانی که دچار پیچ‌خوردگی مچ پا هستند، دیده می‌شود. همچنین تعدادی از ورزشکارانی که آسیب‌دیدگی پا را گزارش کرده‌اند نیز دچار این سندروم شده‌اند.
سندرم کوبوئید ممکن است در افراد دارای پاهای پرانتزی نیز شایع‌تر باشد.
همچنین نکته قابل توجه این است که به‌نظر نمی‌رسد که سن یا جنسیت، نقش تعیین‌کننده‌ای در بروز این سندروم داشته باشد.
عوامل خطر سندروم کوبوئید
انجام برخی فعالیت‌ها ممکن است که با شروع یا تشدید وضعیت این سندروم در ارتباط باشد:
- اضافه‌وزن
- پوشیدن کفش‌های نامناسب (خیلی تنگ یا پاشنه‌‌دار) به مدت طولانی
- گرم نکردن بدن به‌خصوص پاها قبل از انجام حرکات ورزشی
- راه رفتن، دویدن و انجام فعالیت‌های بدنی روی سطوح غیرصاف
- شکستگی هر یک از استخوان‌های متصل به استخوان کوبوئید
- انجام فعالیت‌های خاصی مانند باله
- نادیده گرفتن نیاز به استراحت و و اهمیت ریکاوری پس از فعالیت‌های شدید ورزشی
- انجام برخی ورزش‌ها که نیازمند انجام حرکات جهشی، سریع و ناگهانی هستند، مانند تنیس و بدمینتون
شرایطی که خطر ابتلا به سندروم کوبوئید را افزایش می‌دهند
در برخی موارد، وجود یک بیماری زمینه‌ای مانند آرتریت می‌تواند موجب بروز این سندروم شود. در صورت احساس هرگونه دردی که به‌صورت مداوم در کناره‌های پا احساس شود، حتما باید وجود بیماری‌های زمینه‌ای را نیز مدنظر قرار داد و سعی بر کنترل آن‌ها داشت.
- بیماری آرتروز
- نقرس
- بیماری‌های استخوانی مانند پوکی استخوان
علائم و نشانه‌های سندروم کوبوئید
از شایع‌ترین علامت‌های این سندروم، احساس درد و ضعف در قسمت جانبی و کف پا، به‌ویژه هنگام تحمل وزن است. این درد بیشتر در سمت انگشت کوچک پا حس می‌شود. علائم سندرم کوبوئید بیشتر شبیه به رگ به رگ شدن رباط پا هست که تشخیص این بیماری را کمی سخت می‌کند.
نکته‌ای که در مورد دردهای سندروم کوبوئید وجود دارد این است که در برخی موارد، دردها ممکن است به قسمت‌های دیگر پا نیز سرایت کند. این اتفاق به‌خصوص زمانی که فرد روی نوک انگشتان خود می‌ایستد، بیشتر نمایان می‌شود.
سایر علائم سندروم کوبوئید
- وجود قرمزی در نزدیکی و اطراف ناحیه آسیب‌دیده
- کاهش دامنه حرکتی به‌خصوص در مچ پا
- احساس ضعف در انگشتان پاها
- بروز حساسیت در قسمت جانبی پا یا ساق
- بروز تورم در اطراف مچ پا یا رباط آسیب‌دیده یا پاره‌شده
- تجمع مایع (اِدِم) اطراف مچ پا
- شدت یافتن درد با فعالیت
- بدتر شدن درد با بالارفتن وزن
چه زمانی علائم سندروم کوبوئید پدیدار می‌شوند؟
سندرم کوبوئید هم می‌تواند به طور ناگهانی و هم به‌صورت تدریجی رخ دهد. با شروع درد نیز در طول روز ادامه می‌یابد.
عموما دردها با برداشتن فشار و وزن از روی آن، تسکین می‌یابد و زمانی که وزنی روی پا نباشد، فرد بیمار، معمولاً می‌تواند پای خود را آزادانه و بدون درد به اطراف حرکت دهد.
به‌خصوص هنگامی که فرد، وزن خود را روی پای آسیب‌دیده می‌اندازد یا کف پای خود را به زمین فشار می‌دهد، درد شدیدتر احساس خواهد شد. همچنین این درد ممکن است با دست زدن به کف پا و فشار دادن پا نیز وجود داشته باشد.
تغییر حالت راه رفتن
در برخی موارد نیز، فرد به‌علت احساس درد، نحوه راه‌رفتن خود را تغییر می‌دهد تا کمترین میزان درد را احساس کند و آن را به حداقل برساند. در این حالت، فرد آسیب‌دیده به‌حالت لنگیدن یا تاب خوردن حرکت می‌کند (راه رفتن آنتالژیک).
علل بروز سندروم کوبوئید
دانستن علت بروز سندروم کوبوئید موجب می‌شود که هم تشخیص این بیماری ساده‌تر شود و هم می‌تواند به یافتن بهترین روش درمانی کمک کند. همچنین از تشدید و آسیب بیشتر جلوگیری خواهد کرد.
آسیب به پا شایع‌ترین علت بروز سندروم کوبوئید است. سندروم کوبوئید می‌تواند ناشی از صدمات پا مانند پیچیدن، افتادن یا سایر فعالیت‌های دیگری باشد که فرد در طول روز انجام می‌دهد.
در مورد ورزشکاران یا افرادی که مکررا کارهایی مانند پریدن، دویدن و جابجایی‌های ناگهانی انجام می‌دهند، بیشتر رایج است.
آسیب مچ پا
یکی از آسیب‌هایی که در برخی موارد منجر به سندروم کوبوئید می‌شود، پیچ‌خوردگی مچ پاست؛ وضعیتی که در آن مچ پا به‌صورت ناگهانی به سمت بیرون خم شده وانگشتان پا به سمت داخل می‌آیند.
مطالعه‌ای که در سال 2006 در دانشگاه فلوریدا انجام شد، نشان‌دهنده این بود که بیش از 40 درصد از افرادی که دچار پیچ‌خوردگی مچ پا شده‌اند، مبتلا به سندروم کوبوئید بودند.
استفاده بیشازحد
یکی از شایع‌ترین عللی که موجب بروز این سندروم می‌شود، استفاده بیش‌از حد است.
به‌نظر می‌رسد که به‌همین دلیل است که بیشتر ورزشکاران و رقصندگان، دچار این سندروم می‌شوند. در هر کدام از این دو گروه، افراد فشار فیزیکی مضاعفی را به‌صورت مکرر روی ساختار پا وارد می‌کنند.
آسیب‌های ناشی از استفاده بیشازحد، عموما پس از دوره‌های طولانی‌مدت و مکرر فعالیت‌های شدید مانند دویدن ایجاد می‌شود.
کشیدگی مکرر
کشش وارد شده به عضلات کف‌پا و انجام برخی فعالیت‌های تکراری مانند پریدن و دویدن، می‌تواند فشار بسیاری را بر استخوان‌های این ناحیه وارد کرده و در نتیجه باعث بروز سندروم کوبوئید باشد.
تغییرشکل یافتن فیزیکی پا
بسیاری از افرادی که از سندروم کوبوئید رنج می‌برند، دارای صافی کف پا هستند. هنگامی که هر یک از اجزای پا، از فرم طبیعی خود خارج شود، فشار به نواحی دیگر منتقل شده و دردسرساز خواهد بود.
پاهای پرانتزی
گاها سندروم کوبوئید در افرادی که پاهای پرانتزی دارند نیز دیده می‌شود. به این معنی است که هنگام راه رفتن، پاهای این افراد چرخش به داخل داشته و ماهیچه‌ها منقبض می‌شوند؛ در این حالت است که احتمال دارد، استخوان کوبوئید از جای خود خارج شود.
نحوه تشخیص سندروم کوبوئید
متخصص ارتوپدی در ابتدا ارزیابی کاملی از بیمار که شامل گرفتن سابقه سلامتی، بیماری‌های قبلی و زمینه‌ای است، انجام می‌دهد. هچنین سوالاتی از بیمار پرسیده می‌شود که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دردها چگونه و از چه زمانی شروع شدند؟
- دردها بیشتر در کدام قسمت پا احساس می‌شود؟
- آیا در حال حاضر، درد در قسمت جانبی پا، در زندگی و فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد کرده است یا خیر؟
تشخیص این سندروم چندان کار ساده‌ای نیست و اغلب به اشتباه تشخیص داده می‌شود. برخلاف دیگر مشکلات پا نظیر شکستگی، پیچ‌خوردگی، ترک برداشتگی و.. اشعه ایکس، ام آر آی و سی تی اسکن، نمی‌توانند به‌درستی مشکل سندروم کوبوئید را نشان دهند.
اگرچه که آزمایش خاصی جهت تشخیص سندروم کوبوئید وجود ندارد؛ اما متخصص ارتوپدی با معاینه فیزیکی، فشار دادن محل دردناک و همچنین بررسی پاسخ به سوالات سابقه بیماری‌های زمینه‌ای بیمار، می‌تواند از وجود این سندروم مطمئن شود.
در صورت داشتن علائم سندروم کوبوئید چه باید کرد؟
اگر دچار یک یا چند مورد از علائم و نشانه‌های سندرم کوبوئید هستید، توصیه می‌شود در اسرع‌وقت با یک متخصص ارتوپدی مشورت نمایید. عموما متخصصین ارتوپدی و فیزیوتراپیست‌ها، برنامه‌های درمانی فردی را برای آسیب‌دیدگان طراحی می‌کنند، تا به کاهش درد افراد مبتلا به سندرم کوبوئید کمک کنند. سعی بر آن است که این افراد بتوانند قدرت و حرکت از دست رفته خود را بازیابند و به زندگی عادی خود بازگردند.
