بیماری سیور چیست؟ چرا باعث درد در پاشنه پا می‌شود؟ آیا بیماری سیور فقط مخصوص کودکان است؟ چطور آن را تشخیص دهیم؟ همانطور که می‌دانید پاها نقش مهمی در سطح کیفیت زندگی و سلامت جسمی و روحی کودکان دارند؛ زیرا به کمک آن‌هاست که کودکان می‌توانند مدام در حال دویدن و بازی کردن باشند. بنابراین آشنایی با آسیب‌ها و راه‌های مراقبت از سلامت پای کودکان اهمیت بالایی دارد. یکی از شایع‌ترین دلایل درد پاشنه پا به‌خصوص در کودکان، بیماری سیور (Sever’s Disease) یا آپوفیزیت کالکانه (آپوفیزیت پاشنه) است که نوعی التهاب در صفحه رشد استخوان پاشنه پا محسوب می‌شود. به نقل قول از آکادمی پزشکان خانواده آمریکا:
بیماری سیور مهم‌ترین علت درد پاشنه پا در کودکان ۵ الی ۱۱ ساله می‌باشد.
بیماری سیور در کودکان و نوجوانانی که از نظر فیزیکی فعال‌تر هستند و ورزش‌های پرتحرک مانند ژیمناستیک،والیبال و بسکتبال را دنبال می‌کنند بیشتر دیده می‌شود. هرچند احتمال بروز این بیماری در کودکانی که فرایند رشد آنها نسبتا سریع اتفاق می‌افتد و یا دچار اضافه وزن و چاقی هستند نیز بالاست. در ادامه این مطلب قصد داریم مفصلا در مورد علائم و روش‌های تشخیص بیماری سیور و همچنین راه‌های درمان آن توضیح دهیم؛ با ما همراه باشید.
بیماری سیور چیست؟
این بیماری به دلیل ایجاد التهاب در قسمت استخوان پاشنه پا بروز پیدا می‌کند؛ فرد بیمار در قسمت مچ پا و پاشنه پای خود دردهای آزاردهنده و مداوم را تجربه می‌کند و در موارد حاد ممکن است انجام فعالیت‌های روزمره برای وی مختل شود. این بیماری را نخستین بار پزشک آمریکایی با نام جیمز وارن سیور در سال ۱۹۱۲ بیان کرد و دلیل نام‌گذاری آن نیز به همین علت است.
تمامی کودکان دارای صفحات رشد و نواحی نرم غضروفی هستند که در فرایند رشد، به تدریج به تکامل می‌رسند. درصورتی که کودک در معرض فشار مکرر بر روی صفحات رشد خود باشد ممکن است در قسمت پاشنه و محلی که تاندون آشیل به پشت پاشنه وصل می‌شود، دچار کشیدگی و درد شود. اگر سرعت رشد تاندون آشیل (که از جنس ماهیچه می‌باشد) در مقایسه با استخوان پا کندتر باشد، فرد دچار سفتی در نقاطی از پا شده و به بیماری سیور و دردهای آن مبتلا می‌شود. لازم به ذکر است که احتمال ابتلا به این بیماری در سن بالای پانزده سال بسیار کم است، چرا که تقریباً صفحات رشد نوجوان بسته شده و به استخوان‌های سخت تبدیل گشته است.
دلایل ابتلا به بیماری سیور
اصلی‌ترین علت برای این بیماری زمانی مشاهده می‌شود که صفحه رشد پاشنه پا میزان زیادی از فشار را به طور مداوم تحمل کند. به نقل قول از وبسایت موسسه ملی پزشکی آمریکا:
بیماری سیور اغلب به دلیل شروع رشد جهشی کودک و یا به دلیل افزایش ناگهانی فعالیت‌های شدیدی مانند دویدن و پریدن‌های مکرر رخ می‌دهد.
مواردی که در ادامه بیان می‌کنیم جز عواملی هستند که احتمال ابتلا به بیماری سیور را افزایش می‌دهند:
- دویدن بیش از حد در کودکانی که دارای بیش فعالی هستند و دائماً در حال فعالیت‌های بدنی می‌باشند.
- پریدن از ارتفاع یا پریدن‌های مکرر در طول روز باعث آسیب به صفحات رشد کودکان شده و بافت‌ها و استخوان‌های نرم را تحت فشار قرار می‌دهد.
- ایستادن‌های طولانی مدت در حالت اشتباه می‌تواند باعث ایجاد فشار زیاد بر روی استخوان‌های رشد و پاشنه پای کودکان شده و درنهایت منجر به دردهای بیماری سیور شود.
- نوجوانانی که فعالیت‌های پرتحرکی مانند فوتبال، بسکتبال، ژیمناستیک و تنیس را به شکل سنگین و حرفه‌ای در سنین کودکی انجام می‌دهند، فشار زیادی را بر روی صفحات رشد و غضروف‌ها و تاندون اعمال می‌کنند که ممکن است احتمال ابتلا به بیماری سیور در آنها نسبت به دیگر افراد بیشتر باشد.
- پوشیدن کفش‌های نامناسب و تنگ که باعث اعمال فشار بر روی ستون فقرات کودک و نوجوان می‌شود، احتمال ابتلا به این بیماری را به مراتب افزایش می‌دهد.
- فعالیت روی سطوح سفت مانند سرامیک، آسفالت یا سنگ می‌تواند منجر به ابتلا به این بیماری شود.
- در افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای و ژنتیکی در ناحیه استخوانی پا و کف پا هستند احتمال بروز بیماری سیور حتی با رعایت نکات مراقبتی، وجود دارد.
- چاقی و اضافه وزن از عوامل بسیار مؤثر در ابتلا به این بیماری است؛ چرا که ستون فقرات و استخوان‌های تحتانی کودک به طور مداوم در معرض وزن سنگین بوده و این امر باعث اعمال فشار بیش از حد به صفحات رشد، استخوان‌ها و دیگر اندام‌های تحتانی کودک یا نوجوان می‌شود.
علائم بیماری سیور
درصورتی که یک یا چند مورد از نشانه‌های زیر را در کودک یا نوجوان خود دیدید، حتماً برای تشخیص دقیق به متخصص مراجعه کنید. در ادامه به علائم بیماری سیور اشاره می‌کنیم:
درد
درد شدید در قسمت پشتی پا، به ویژه در نزدیکی قوزک پا که محل اتصال آخرین استخوان ساق به پا است، در علائم بیماری سیور احساس می‌شود. این درد به دنبال فعالیت‌های ورزشی یا تحرک بیش از حد، افزایش یافته و باعث اذیت کودک و نوجوان خواهد شد.
تورم
در مواردی ممکن است در ناحیه پشتی پا تورم مشاهده شود که این تورم نیز احتمال ابتلا به بیماری سیور را نشان می‌دهد.
سختی در حرکت
فشار و درد در قسمت پشتی پا ممکن است باعث محدود کردن فعالیت‌های کودک و نوجوان شده و نتواند به خوبی حرکت کند یا راه رود.
لنگ زدن
لنگان راه رفتن کودک یکی دیگر از مواردی است که احتمال ابتلای وی به بیماری سیور را نشان می‌دهد. گاهی مشاهده می‌شود که کودک به علت درد پاشنه پا بر روی پنجه‌ی پا راه می‌رود؛ چنین علامتی ممکن است نشان‌دهنده بیماری سیور باشد.
از دیگر علائم بیماری سیور که باید مورد توجه قرار گیرد می‌توان به خشکی پا در زمان راه رفتن و ایستادن، محدود شدن فعالیت‌های بدنی، سختی در بالا رفتن و پایین آمدن از پله‌ها یا در راه رفتن‌های طولانی اشاره نمود.
تشخیص بیماری سیور
درصورتی که علائم بیماری سیور را در کودک خود مشاهده کردید، برای اطمینان از ابتلا به این عارضه و درمان آن حتماً به پزشک متخصص ارتوپدی یا دردهای عضلانی مراجعه کنید. روش‌های تشخیص بیماری و معاینات آن بسیار متنوع هستند که برحسب سن فرد، شدت عارضه و عوامل دیگر تعیین می‌شود.
معاینه فیزیکی
اولین بخش تشخیص بیماری سیور معاینه فیزیکی است؛ در این معاینه پزشک ناحیه پشتی پا را مورد بررسی قرار می‌دهد و با لمس و اعمال فشار در نقاط دردناک، عکس‌العمل کودک را مشاهده می‌کند.
آزمایشات تصویربرداری
انجام آزمایشات تصویربرداری در راه تشخیص بیماری‌های استخوانی، به خصوص بیماری سیور کمک‌کننده است. عکس‌برداری‌ها و آزمون‌های تصویری مانند سی‌تی‌اسکن و ام آر آی جز رایج‌ترین این آزمایشات نمونه‌ها است. در این آزمون‌ها به کمک اشعه ایکس می‌توان استخوان را مشاهده کرد و از هرگونه آسیب یا اختلال در این ناحیه مطلع شد.
پزشک در صحبت با بیمار یا همراه او در مورد پیشینه‌های بیماری، میزان شدت درد، تعیین زمان‌هایی که درد بیشتر حس می‌شود، فعالیت‌های فیزیکی و میزان شدت آنها و… صحبت می‌کند تا متوجه شود اصلی‌ترین عامل در به وجود آمدن بیماری سیور در بیمار چیست. با کاهش علائم بیماری سیور می‌توان از دردهای آن پیشگیری کرد و شرایط درمان وی را فراهم نمود.
روش‌های درمان بیماری سیور
روش‌های درمان بیماری سیور متنوع هستند و برحسب میزان و شدت بیماری، روش‌های درمان خانگی تا روش‌های تهاجمی را دربر می‌گیرد. تشخیص اینکه کدام روش برای کودک شما مناسب است توسط پزشک تعیین می‌شود اما معمولاً یکی از موارد زیر یا ترکیب چند مورد با هم باعث بهبود بیماری و از بین رفتن درد در ناحیه پاشنه پا می‌شود:
استراحت
به صورت کلی یکی از روش‌های درمانی موثر برای دردهای استخوانی و عضلانی استراحت کردن و فرصت دادن به بدن برای ریکاوری است. از آن جایی که بیماری سیور به دلیل فعالیت بیش از حد کودک مانند پریدن، دویدن و ورزش‌های سنگین اتفاق می‌افتد، استراحت می‌تواند در کاهش درد و بهبود این بیماری کمک‌کننده باشد. برای این منظور توصیه می‌کنیم که از ادامه انجام ورزش‌های سنگین در ساعات زیاد توسط کودک خود جلوگیری کنید. در صورتی که فرزند شما فعالیت‌های بدنی زیادی انجام می‌دهد، می‌توانید وی را به فعالیت‌ها و بازی‌های نشسته تشویق کنید.
استفاده از یخ
یخ‌درمانی یا کمپرس یخ می‌تواند از درد بیماری سیور بکاهد. برای کاهش درد در این ناحیه محل ملتهب یا قسمتی را که درد در آنجا بیشتر حس می‌شود، حدود سه الی چهار بار در طول روز و به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه با کمپرس یخ سرد کنید تا التهاب و درد آن کاهش یابد.
تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی
انجام تمرینات ورزشی-اصلاحی و فیزیوتراپی تأثیر بسیار زیادی در درمان و بهبود این بیماری دارد. نرمش‌های کششی کف پا، مچ و ساق پا باعث کشیده شدن و سفت شدن تاندون آشیل و در نتیجه هماهنگی رشد آن همزمان با سرعت رشد استخوان‌ها می‌شود. در جلسات فیزیوتراپی نیز انواع ماساژ، تمرینات تقویتی و کششی انجام می‌شود که باعث سرعت بخشیدن به فرایند درمان بیماری سیور خواهد شد.
استفاده از کفی طبی و پوشیدن کفش مناسب
استفاده از کفی طبی مناسبی که بتواند میزان قوس صحیح در پای کودک را تأمین کند، یکی از راه‌های درمانی بسیار مفید برای بیماری سیور است. در کنار استفاده از کفی طبی، پوشیدن کفش مناسب نیز می‌تواند باعث کاهش فشار و التهاب پا بشود. کفی و کفش مناسب در کنار حس مطلوبی که به پا می‌دهد باعث می شود تا ایستادن، راه رفتن و انجام فعالیت برای کودک امکان‌پذیر شود. در صورتی که تمایل دارید در مورد کفی طبی سفارشی بیشتر بدانید می‌توانید مطلب زیر را مشاهده نمایید:
انواع کفی طبی سفارشی و کاربردهای آنها
درمان دارویی
همان طور که گفته شد این بیماری با روش‌های ساده مانند استراحت، فیزیوتراپی، استفاده از کفی‌های طبی و پرهیز از حرکات شدید مانند پرش و دویدن برطرف می‌شود اما در موارد حادتر که درد شدید یا التهاب واضح در ناحیه پاشنه وجود دارد، ممکن است پزشک دارو تجویز کند. معمولا برای بیماری سیور دو دسته دارو تجویز می‌شود:
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
این دسته از داروها باعث کاهش التهاب و تسکین درد و بهبود آن می‌شوند. از جمله این داروها می‌توان به ایبوبروفن و ناپروکسن اشاره داشت.
داروهای ضد التهابی استروئیدی
در مقابل داروهای دسته اول، داروهای استروئیدی هستند که در موارد بسیار حاد و شدیدتر، پزشک آنها را به صورت تزریق موضعی در قسمت ناحیه پشت پا تجویز می‌کند. دقت کنید که تجویز هر دو دسته از داروها فقط و فقط باید توسط پزشک متخصص انجام گیرد و از مصرف خودسرانه دارو و تجویز آن برای فرزندان خود جداً خودداری کنید؛ چرا که تنها پزشک می‌تواند تشخیص دهد داروی مناسب برای فرزند شما چیست.
جراحی
موارد فوق جزء موارد غیر جراحی و غیر تهاجمی برای درمان بیماری سیور هستند؛ درصورتی که هیچ کدام از این روش‌ها نتیجه مطلوب را در برنداشت، پزشک جراحی را توصیه می‌کند.
جراحی بیماری سیور در کودکان معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود. در این روش، جراح برشی کوچک در پاشنه پا ایجاد می‌کند تا بتواند صفحه رشد را آزاد کند. این کار باعث کاهش فشار روی صفحه رشد و بهبود درد و التهاب می‌شود. پس از جراحی، کودک باید استراحت کند و از فعالیت بدنی خودداری کند. بهبودی کامل و دوران نقاهت بعد از عمل جراحی بیماری سیور معمولا چند هفته طول می کشد.
تمرینات ورزشی و حرکات اصلاحی بیماری سیور
درصورتی که فرزند شما دارای علائم بیماری سیور بوده و پزشک حضور این عارضه را در وی تأیید کرد، نیازی به نگرانی نیست؛ چرا که با رعایت نکات درمانی ارائه شده توسط پزشک و انجام تمرینات مناسب و حرکات اصلاحی می‌توانید هرچه سریع‌تر به درمان این بیماری کمک کنید. در این قسمت به معرفی چند نمونه از تمریناتی که به طور مؤثر باعث درمان بیماری سیور شده و یا سرعت درمان را افزایش می‌دهند می‌پردازیم:
شنا
شنا یکی از ورزش‌های بسیار مناسب برای برداشتن فشار از قسمت پشتی پا است. دقت کنید شنایی که برای درمان بیماری سیور انجام می‌شود با شنای معمولی متفاوت بوده و نیاز است افراد متخصص مانند فیزیوتراپ انواع نرمش‌های مناسب در شنا را آموزش دهند.
تمرینات کششی عضلانی
تمرینات کششی عضلات ساق، عضلات پشتی پا و ران در بهبود بیماری سیور بسیار مؤثر است. به عنوان مثال می‌توان تمریناتی همچون پیاده‌روی روی صفحه، ایستادن با یک پا، کشش پشت پا و موارد این چنینی را انجام داد تا از درد پاشنه پا کاسته شده و فرایند درمان بهتر صورت گیرد. در ادامه چند نمونه از نرمش‌های کششی و عضلانی را که برای کاهش تنش و فشار در منطقه پشتی پا و بهبود بیماری سیور مورد استفاده قرار می‌گیرند به شما معرفی می‌کنیم:
نرمش عضله ساق
برای انجام این نرمش فرد مبتلا به بیماری باید در مقابل دیوار یا ستون بایستد به طوری که کف پای وی روی زمین باشد. در ادامه پا را از بخش پاشنه از زمین بلند کرده و با دست به دیوار یا ستون مقابل خود فشار وارد کند تا کششی در عضلات ساق احساس شود. این حرکت باید حدود ۱۵ الی ۳۰ ثانیه ادامه پیدا کرده و حدود ده الی پانزده بار در روز تکرار شود.
نرمش عضله پشتی ران
از دیگر عضله‌های بسیار مهم در بیماری سیور، عضلات پشتی ران است. برای تقویت عضلات این بخش فرد مبتلا به سیور باید به حالت ایستاده قرار گرفته و یک پا را در جلو و پای دیگر را به سمت عقب ببرد. پایی که به سمت عقب می‌رود باید احساس کشش در عضلات پشتی داشته باشد. این حرکت را نیز مانند حرکت قبلی چیزی حدود ۱۵ الی ۳۰ ثانیه نگه‌داشته و ده الی پانزده مرتبه در روز تکرار کنید.
نرمش عضله پاشنه
در این نرمش باید روی زمین بنشینید و سپس پاها را به جلو دراز کنید و آنها را از هم باز کنید. به سمت یکی از آنها خم شده و پنجه پا را به سمت خود بکشید. در این حالت باید احساس کششی در قسمت پاشنه پا حس شود. این حالت را برای هر دو پا به مدت ۱۵ تا ۲۰ ثانیه نگه دارید و در طول روز ۱۰ مرتبه تکرار نمایید.
موارد فوق چند تمرین ساده و رایج بوده که در منزل نیز می‌توان آنها را برای درمان بیماری سیور اجرا کرد اما برای دقت و احتیاط لازم بهتر است که بار اول تمرینات را در حضور پزشک یا فیزیوتراپ انجام بدهید تا هیچ‌گونه مشکلی در حین انجام آن رخ ندهد.
آیا امکان عود مجدد بیماری سیور وجود دارد؟
بیماری سیور عارضه‌ای است که معمولا به راحتی، با استراحت، نرمش و فیزیوتراپی برطرف می‌شود اما در صورتی که افراد مبتلا به این بیماری از کفش‌های مناسب استفاده نکنند و یا به‌طور مجدد فعالیت‌های ورزشی شدید، کشش، پرش و دویدن و غیره را به شدت زیاد انجام دهند، احتمال عود بیماری وجود دارد. به همین منظور توصیه می‌کنیم که از پوشیدن کفش‌های سنگین یا پاشنه بلند برای فرزندان خود اکیدا خودداری کنید. همچنین برای پیشگیری از بازگشت مجدد این بیماری حتماً برای کودک یا نوجوان خود کفی طبی سفارش دهید تا در حین راه رفتن و حرکت، فشار اضافه‌ای در پاشنه پا نداشته باشند.
در کنار این موارد رعایت نکاتی مانند پایین نگه‌داشتن وزن و کاهش وزن در صورت لزوم رعایت کنید. همچنین فعالیت‌های ورزشی و کشش‌هایی را که برای درمان بیماری سیور تجویز شده، به طور ناگهانی قطع نکنید و سعی کنید حداقل هفته‌ای چند بار آن را برای فرزند و یا افرادی که به این بیماری مبتلا هستند یادآوری کنید.
جمع‌بندی
بیماری سیور یک بیماری التهابی در قسمت پاشنه پا بوده که بیشتر در کودکان و نوجوانانی که در سن رشد خود هستند مشاهده می‌شود. این بیماری منجر به عدم هماهنگی رشد استخوان و ماهیچه‌ها در قسمت پاشنه و ساق پا می‌شود. دلایل مختلفی سبب بروز این بیماری می‌شود که از جمله مهم‌ترین دلیل آنها فعالیت‌های بدنی شدید، پرش و فشار زیاد و مداوم در کودکان، ورزش‌های سنگین مانند فوتبال، والیبال و بسکتبال و همچنین افزایش بیش از حد وزن است.
معمولاً علائم این بیماری خود را با تورم و قرمزی در قسمت پاشنه پا، لنگ زدن کودک حین راه رفتن، کاهش دامنه حرکتی و موارد این چنینی نشان می‌دهد. برای تشخیص بیماری سیور حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه کرد تا با معاینه فیزیکی و تجویز عکس‌برداری و سی‌تی‌اسکن، بهترین راهکار درمانی را پیشنهاد نماید. خوشبختانه روش‌های درمان بیماری سیور ساده بوده و در اکثر موارد به کمک روش‌های غیر تهاجمی مانند فیزیوتراپی، استراحت، نرمش‌ها و ورزش‌های کششی بیشتر استفاده می‌شود.
یکی از موارد مهم در طول دوره درمان و بعد از درمان بیماری سیور استفاده از کفی طبی است. کفی طبی نقش بسیار مهمی در کاهش فشار به پاشنه و بهبود التهاب ناشی از بیمار سیور دارد. در کلینیک ارتوپدی فنی پاسارگاد کفی‌های طبی به صورت کاملا سفارشی و منحصر به فرد طراحی و ساخته می‌شوند. بدین صورت که بعد از معاینه و ارزیابی فیزیکی پای بیمار، در دو حالت ایستاده و متحرک کف پا اسکن می‌شود و سپس نقشه ایجاد شده به کمک پارامترهای متعدد دیگر برای ساخت کفی به دستگاه پیشرفته CNC داده می‌شود تا در نهایت یک کفی منحصر به فرد پای شخص تحویل گردد. در صورتی که تمایل دارید از کفی طبی سفارشی برای خود یا کودکتان بیشتر بدانید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب زیر را مطالعه نمایید تا ضمن اطلاع از قیمت کفی از تخفیف ویژه مراجعین وبسایت نیز بهره‌مند شوید:
