اسکولیوز مادرزادی یک نوع انحراف غیرطبیعی ستون فقرات است که از زمان تولد وجود دارد و در دوران جنینی شکل می‌گیرد. این بیماری با اسکولیوزی که در دوران کودکی یا نوجوانی بروز می‌کند، تفاوت دارد؛ به بیان دیگر در اسکولیوز مادرزادی نوزاد با انحراف ستون فقرات به دنیا می‌آید. این انحراف معمولاً با چرخش مهره‌ها و ایجاد قوس غیرعادی در ستون فقرات همراه است. این تغییرات در ستون فقرات ممکن است در سه جهت اصلی دیده شود: چرخش مهره‌ها، قوس در ناحیه سینه‌ای و انحراف جانبی در بدن. با ما همراه باشید تا در مورد اسکولیوز مادرزادی اطلاعات بیشتری به شما ارائه نماییم.
اسکولیوز مادرزادی چیست؟
نقل قول از وب‌سایت Children’s Hospital of Philadelphia:
Congenital scoliosis is a spinal deformity in which a sideways curvature of the spine is caused by a defect present at birth. The spine may also be rotated or twisted, pulling the ribs along with it to form a multidimensional curve.
برداشت فارسی از نقل قول: اسکولیوز مادرزادی به شکل یک انحنا در ستون فقرات از بدو تولد وجود دارد. ممکن است ستون فقرات چرخیده یا پیچ خورده باشد و دنده‌ها را به همراه خود به یک سمت بکشد و به جای ستون فقرات صاف یک منحنی چند بعدی تشکیل شود.
ممکن است به عنوان والدین فرزندتان، نگران اسکولیوز مادرزادی باشید. خوشبختانه اسکولیوز مادرزادی عارضه چندان شایعی در نوزادان نیست و ممکن است از هر ده هزار نوزاد فقط یک نفر به این بیماری مبتلا شود. با این وجود این عارضه نگرانی‌هایی را با خود به همراه دارد؛ بنابراین باید اطلاعات کافی در این زمینه داشته باشید. لازم به ذکر است که افراد مبتلا به انحراف ستون فقرات مادرزادی ممکن است با عوارض دیگری همچون مشکلات مثانه یا کلیوی نیز درگیر باشند.
نکته مهم:
تشخیص انحراف ستون فقرات مادرزادی در برخی از کودکان تا سن بلوغ ممکن نیست.
این بیماری دردناک نیست؛ به همین دلیل تشخیص را برای افراد دشوار می‌کند. البته این موضوع به این معنا نیست که اسکولیوز مادرزادی هیچ علائمی ندارد. یکی از مهمترین نشانه‌های این عارضه عدم تناسب لباس در تن نوزاد است.
علائم انحراف ستون فقرات مادرزادی
- یک لگن بالاتر از دیگری قرار دارد.
- برجستگی در دنده‌های یک طرف نوزاد مشاهده می‌شود.
- نوزاد در نشستن، ایستادن و راه رفتن با مشکل مواجه می‌شود.
- سیستم ایمنی بدن نوزاد ضعیف می‌شود.
- فرد اختلال نقص توجه دارد.
- نوزاد در اجابت مزاج دچار مشکل است.
با شناخت این علائم می‌توانید به مبتلا بودن نوزاد خود به این عارضه مشکوک شوید. شاید این سوال برای شما به وجود بیاید که پزشک متخصص چگونه این عارضه را تشخیص می‌دهد. پزشک در ابتدا نوزاد را معاینه کرده و قسمت‌های مختلف بدن او را مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین ممکن است پزشک تصویربرداری از ستون فقرات نوزاد از پشت و پهلو توسط اشعه ایکس درخواست نماید. در نهایت پس از تشخیص دقیق انحراف ستون فقرات پزشک فرایند درمان را شروع می‌کند.
انواع اسکولیوز مادرزادی
اسکولیوز مادرزادی با توجه به نوع ناهنجاری‌های ستون فقرات در دوران جنینی به چند دسته تقسیم می‌شود. این ناهنجاری‌ها معمولاً به دلیل نقص در رشد یا تشکیل مهره‌ها به وجود می‌آیند. انواع اصلی اسکولیوز مادرزادی عبارتند از:
- نقص در تشکیل مهره‌ها (Failure of Formation): در این نوع، یک یا چند مهره به‌طور کامل شکل نمی‌گیرند و در نتیجه انحراف در ستون فقرات ایجاد می‌شود.
- نقص در تفکیک مهره‌ها (Failure of Segmentation): در این حالت، مهره‌ها به درستی از یکدیگر جدا نمی‌شوند؛ این مهره‌های به هم پیوسته باعث می‌شوند که ستون فقرات نتواند به‌طور کامل رشد کند و در نهایت انحراف ستون فقرات شکل می‌گیرد.
- ترکیب نقص‌ها (Mixed or Combined Congenital Scoliosis): در برخی کودکان هر دو نوع نقص اشاره شده به طور همزمان رخ می‌دهد. این ترکیب باعث پیچیدگی بیشتر در انحراف ستون فقرات می‌شود و معمولاً منجر به اسکولیوز شدیدتری نسبت به انواع دیگر می‌شود.
- نقص‌های ساختاری مرتبط با دیگر مشکلات مادرزادی: گاهی اسکولیوز مادرزادی با سایر مشکلات ساختاری بدن مانند نقص‌های قلبی، کلیوی یا ناهنجاری‌های دیگر همراه است. به این حالت، اسکولیوز همراه با ناهنجاری‌های دیگر گفته می‌شود و ممکن است بخشی از یک سندرم باشد.
برای تشخیص نوع اسکولیوز بر اساس ناهنجاری‌های مادرزادی نیاز به ارزیابی دقیق توسط پزشکان متخصص است تا بهترین روش درمانی انتخاب شود.
علل انحراف ستون فقرات مادرزادی
علل ابتلا به اسکولیوز مادرزادی به ناهنجاری‌های دوران جنینی و رشد جنین در رحم بازگردد که به شرح زیر هستند:
شکل‌گیری نادرست مهره‌های ستون فقرات
در برخی از موارد عدم شکل‌گیری صحیح مهره‌های ستون فقرات منجر به انحراف آن می‌شود.
عدم جدا شدن استخوان به‌اندازه کافی
در دوران جنینی استخوان‌ها ممکن است به اندازه کافی از هم جدا نشوند و در نتیجه احتمال ابتلا به اسکولیوز افزایش پیدا کند.
عدم وجود یک یا چند استخوان در ستون فقرات
در برخی موارد یک یا چند استخوان ستون فقرات به طور کامل شکل نمی‌گیرند که این مسئله یک عامل بسیار مهم برای ایجاد انحراف است.
رشد ناقص استخوان‌ها
درصورتی که در دوران جنینی رشد استخوان‌ها به‌طور ناقص باشد و یا به طور غیر متوازن انجام شود احتمال بروز انحراف بالا خواهد بود.
تاثیر بارداری بر اسکولیوز
یکی از نگرانی‌هایی که برای بانوان مبتلا به اسکولیوز وجود دارد، شرایط بارداری با وجود این عارضه است. در این زمینه باید بگوییم که اسکولیوز هیچ تاثیری در باروری ندارد و خطر سقط جنین را افزایش نمی‌دهد. با این وجود باید توجه داشته باشید که اسکولیوز شدید در بانوان نیازمند آن است که قبل از بارداری با پزشک مشورت شود.
انحراف ستون فقرات شدید در مادرانی که قصد زایمان واژینال را دارند، شرایط را پیچیده‌تر می‌کند. از سوی دیگر برخی از مشکلات مانند تنگی نفس و درد کمر نیز ممکن است در بانوان مبتلا به اسکولیوز در دوران بارداری شدت یابد. با این حال مشورت با پزشک مربوطه پیش از اقدام به بارداری می‌تواند از بروز این مشکلات جلوگیری کند.
لازم به ذکر است در صورتی که پدر یا مادر مبتلا به اسکولیوز مادرزادی باشند، احتمال ابتلای نوزاد به اسکولیوز بالا خواهد بود؛ بنابراین مهم است که قبل از اقدام به بارداری حتما با پزشک متخصص و در صورت نیاز متخصص ژنتیک مشورت‌های لازم صورت بگیرد.
درمان اسکولیوز مادرزادی
درصورتی‌که اسکولیوز در دوره نوزادی تشخیص داده شود فرایند درمان آن راحت‌تر انجام خواهد شد. ممکن است نوزاد به کمک روش‌های درمان ساده‌ای مانند بریس در کوتاه‌ترین زمان ممکن کاملا درمان شود. اغلب کودکان مبتلا به این عارضه دارای منحنی خفیفی هستند و نیازی به درمان ندارند. پزشک در یک بازه زمانی حدودا ۴ ماهه بر روند درمان و اصلاح منحنی ستون فقرات نظارت می‌کند و با توجه به شدت عارضه، روش‌های مختلفی را برای درمان درنظر می‌گیرد.
به صورت کلی روش‌های درمان اسکولیوز مادرزادی عبارتند از: گچ گرفتن، استفاده از بریس، حرکات اصلاحی و فیزیوتراپی، کایروپراکتیک و در نهایت جراحی به روش‌های مختلف. برای کسب آگاهی بیشتر در مورد روش‌های درمان اسکولیوز کودکان می‌توانید مطلب زیر را مطالعه نمایید:
درمان اسکولیوز کودکان به کمک بریس ستون فقرات کودکان
خطرات عدم درمان انحراف ستون فقرات مادرزادی
از آن جایی که این عارضه اغلب با درد همراه نیست بسیاری از افراد برای درمان آن اقدام نمی‌کنند. با این حال گاهی عدم توجه به درمان اسکولیوز مادرزادی موجب تشدید وضعیت و بروز درد خواهد شد. همچنین عارضه‌های جانبی دیگری نظیر مشکلات کلیوی، قلبی و ریوی نیز ممکن است در صورت عدم درمان به موقع بروز پیدا کند. پس به خاطر داشته باشید برای تشخیص قطعی و انتخاب روش درمانی مناسب حتما در اسرع وقت به متخصص ارتوپدی مراجعه نمایید.
جمع بندی
اسکولیوز مادرزادی مثل سایر بیماری‌ها نیاز به تشخیص دقیق و درمان مناسب دارد. به عنوان والدین کودک نیازی به نگرانی نیست چون به هر حال در سخت‌ترین شرایط به کمک عمل جراحی می‌توان وضعیت را بهبود بخشید اما اکیدا توصیه می‌کنیم با تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع تلاش کنید تا از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید.
در صورتی که نیاز به مشاوره در زمینه اسکولیوز کودکان دارید، از طریق دکمه زیر رزرو نوبتِ رایگان خود را به صورت آنلاین انجام دهید تا در اسرع وقت با شما تماس بگیریم:
