درد پاشنه پا بعد از خواب یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پاست که ممکن است افراد زیادی به آن مبتلا شوند. اگر آسیبی به پاشنه یا کف پای شما وارد شده احتمالا دچار درد پاشنه پا بعد از خواب به صورت موقت یا دائمی شده‌اید؛ علت درد پاشنه پا سمت راست یا چپ می‌تواند موارد مختلفی مثل التهاب رباط کف پا (فاسیای کف پا)، التهاب تاندون آشیل، بورسیت پاشنه پا و بیماری سیور باشد. از آنجا که ممکن است در مورد علل درد پاشنه پا در صبح نیاز به اطلاعات بیشتری دشته باشید، در این مطلب از کلینیک پاسارگاد با ما همراه باشید تا اطلاعات کافی را به شما عزیزان ارائه نماییم.
چه افرادی بیشتر درد پاشنه پا بعد از خواب را تجربه می‌کنند؟
زمانی که راه می‌روید نیروی ناشی از وزن شما باعث ایجاد فشار به پا‌های شما می‌شود. این فشار توسط هر پا قابل تحمل است ولی اگر میزان آن بیشتر شود می‌تواند آسیب دیدگی و درد در پاشنه پا را به همراه داشته باشد که شایع‌ترین آسیبی است که به پا و مچ پا وارد می‌شود.
طبق بررسی‌های انجام شده از هر ۱۰ نفر حداقل ۱ نفر این درد را یک بار در زندگی خود تجربه کرده است بنابراین می‌توان گفت درد پاشنه پا یک بیماری شایع محسوب می‌شود. افرادی که شرایط زیر را دارند بیشتر از سایرین دچار درد پاشنه پا بعد از خواب می‌شوند:
- افراد در سنین ۴۰ تا ۷۰ سال
- افرادی که بیش از اندازه از پاشنه پا استفاده می‌کنند (مانند افرادی که پیاده‌روی‌های طولانی دارند یا دوندگی می‌کنند)
- افراد دارای اضافه وزن زیاد و خانم‌های باردار (به علت اضافه وزن در طول بارداری)
- افرادی که دچار مشکلات ساختاری پا هستند (مانند والگوس پاشنه، واروس پاشنه، کف پای صاف یا قوس بیش از اندازه کف پا)
- افرادی که از کفش و کفی نامناسب در طول روز استفاده می‌کنند.
طبق تحقیقات انجام شده حدود یک سوم مبتلایان درد را در هر دو پاشنه احساس می‌کنند اما عمده افراد درد را تنها در یک پاشنه پای خود احساس می‌کنند؛ به عنوان نمونه می‌توان به درد پاشنه پای چپ در زنان اشاره کرد که ممکن است بر اثر ایستادن زیاد و یا پوشیدن کفش یا دمپایی نامناسب رخ دهد. در حالت کلی فشار آوردن به پا‌یی که در آن درد پاشنه را احساس می‌کنید باعث تشدید درد شده و ممکن است کم کم به یک درد مزمن تبدیل شود.
چه زمانی درد بیشتری در پاشنه پای خود احساس می‌کنید؟
درد پاشنه پا بعد از خواب زمانی احساس می‌شود که پای خود را روی زمین بگذارید و شروع به ایستادن و راه رفتن کنید. این درد معمولا به تدریج آغاز شده و رفته رفته مقدار آن افزایش پیدا می‌کند. هنگامی که عمده وزن خود را روی پایتان می‌اندازید متوجه درد شدیدتر آن می‌شوید.
البته ممکن است این درد فقط در زمان اول صبح احساس نشود؛ در طول روز بعد از زمان کوتاهی که تحرک نداشتید با قدم برداشتن متوجه درد در این ناحیه می‌شوید و به مرور میزان درد را بیشتر حس می‌کنید. با اینکه پیاده‌روی در بهبود وضعیت درد پاشنه شما تاثیرگذار است ولی بعد از راه رفتن یا ایستادن طولانی مدت، احتمال بیشتر شدن این درد وجود دارد. اما علت بروز درد پاشنه پا بعد از خواب چیست؟ در ادامه با ما همراه باشید تا در این مورد بیشتر توضیح بدهیم.
درک بهتر درد پاشنه پا با مطالعه آناتومی پاشنه پا
درد پاشنه پا یک بیماری نسبتا ناشناخته و پیچیده است از این رو اطلاعات متنوع و زیادی در مورد علائم، عوارض و نشانه‌های بروز این بیماری وجود دارد؛ برای درک بهتر این مفاهیم بهتر است ابتدا ساختار آناتومی پاشنه پا را بشناسید. به نقل قول از وبسایت ویکی‌پدیا:
پاشنه پا برجستگی انتهای کف پا است. پاشنه پا مجموعه‌ای از اتصال برآمدگی استخوان پاشنه، بافت همبند، مفصل و انتهای استخوان‌های ساق پا را شامل می‌شود.
فاسیای پا چیست؟
فاسیا یا اصطلاحا رباط، بافتی بر پایه کلاژن است که اندام‌های مختلف و فیبرهای عضلانی را از یکدیگر جدا نموده و از قابلیت‌های چسبندگی بین اندام‌ها، تثبیت و ایجاد استحکام بین بخش‌های مختلف بدن برخوردار است.
فاسیای پا از یک بافت فیبری همبند تشکیل شده و در جداسازی، حمایت و اتصال عضلات پا به یکدیگر نقش دارد. این بافت در ناحیه پا به دو نوع سطحی و عمیق تقسیم می‌شود. فاسیای سطحی در ناحیه کف پا برای تولید لایه چربی در این ناحیه کاربرد دارد. فاسیای عمیق نیز که تحت عنوان فاسیای کف پا شناخته می‌شود، به حفظ قوس طولی داخلی پا کمک می‌کند.
فاسیای پلانتار و نقش آن در آناتومی کف پا
یک رباط بلند و ضخیم زیر پوست کف پا قرار دارد که به آن فاسیای پلانتار (Plantar fascia) می‌گویند. فاسیای پلانتار از قسمت انتهایی کف پا شروع شده و تا استخوان‌های انگشتان پا به صورت شاخه‌ای بین پنج انگشت پا تقسیم می‌شود. فاسیای پلانتار به عنوان ضربه گیر و همچنین تعدیل‌کننده فشار به کف پا کاربرد دارد.
التهاب فاسیای کف پا
التهاب فاسیای کف پا شایع‌ترین علت درد پاشنه پا محسوب می‌شود. وارد کردن فشار‌های مکرر بر پاشنه پا و کشیدگی بیش از حد فاسیا منجر به التهاب الیاف آن شده و در نتیجه باعث ایجاد درد می‌شود. معمولا این درد در محل اتصال استخوان پاشنه پا به رباط حس می‌شود اما ممکن است در وسط پا نیز احساس بشود. گاها ممکن است اضافه وزنی که خانم‌های باردار در طول بارداری تجربه می‌کنند، باعث فشار به رباط کف پا شده و در نهایت التهاب کف پا اتفاق بیافتد.
تاندون آشیل
نواری از جنس بافت که ماهیچه‌های ساق پا را به پاشنه پا وصل می‌کند تاندون آشیل نام دارد. این تاندون در هنگام راه رفتن، دویدن، پریدن یا فشار دادن انگشتان به سمت بالا کاربرد داشته و امکان حرکت را ایجاد می‌کند. استفاده بیش از حد از پا و انجام فعالیتهای شدید (مانند دوندگانی که شدت یا مدت تمرینات خود را افزایش می‌دهند) می‌تواند منجر به آسیب تاندون آشیل شود.
التهاب تاندون آشیل یا Achilles tendinitis
کشیده شدن بیش ازحد این تاندون باعث می‌شود پارگی‌های کوچک میکروسکوپی زیادی در آن به وجود بیاید. به دنبال آن ناحیه خلفی یا پشتی پاشنه پا که بافتی نسبتا ضخیم است ضعیف و دردناک می‌شود. همچنین ممکن است برای خم کردن پا‌های خود با محدودیت در دامنه حرکات مواجه شوید. در علم پزشکی التهاب تاندون آشیل را تاندونیت آشیل نیز می‌نامند که به عنوان یکی از علل بروز درد پاشنه پا بعد از خواب شناخته شده است.
در صورتی که تمایل به دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه تاندونیت آشیل دارید، لطفا مطلب زیر را مطالعه نمایید:
بورس یا کیسه سینویال (Bursa or Synovial bursa)
بورس‌ها کیسه‌های کوچک و پر از مایعی هستند که در اطراف مفصل قرار دارند و به روان کردن حرکات مفاصل کمک می‌کنند. در پشت مچ و نزدیکی استخوان پاشنه پا، بورسی وجود دارد که به نام بورس رتروکالکانئال شناخته می‌شود. این بورس از نظر جایگاه در فضای میانی استخوان پاشنه و تاندون آشیل قرار دارد. ابورس پاشنه پا یک کیسه فیبری دیگر است که پر از مایع بوده و درست در پشت پاشنه قرار دارد؛ ابورس پاشنه پا به عنوان یک ضربه گیر برای استخوان، رباط‌ها و ماهیچه‌ها عمل می‌کند.
بورسیت پاشنه پا یا Heel bursitis
تحریک و در نهایت درد هر کدام از بورس‌ها عارضه‌ای است که بورسیت نامیده می‌شود. بورسیت یکی از دلایل بروز درد در پاشنه پا و ایجاد التهاب در این ناحیه می‌باشد. تحریک مکرر یا فرود شدید روی پاشنه پا می‌تواند از عوامل التهاب این کیسه‌های فیبری باشد. عامل دیگری که این کیسه‌ها را تحریک می‌کند، فشار بیش از حدی است که کفش و کفی نامناسب به پا وارد می‌کند.
در صورت بروز بورسیت، درد در عمق پاشنه پا یا پشت آن احساس می‌شود و ممکن است گاهی تورم آشیل را هم به همراه داشته باشد. نکته مهم در مورد بروسیت این است که میزان درد ناشی از آن به مرور زمان در طول روز افزایش پیدا می‌کند.
بیماری سیور یا sever
مشکل درد پاشنه پا تنها مخصوص بزرگسالان نیست و ممکن است کودکان ۸ تا ۱۴ سال نیز به آن مبتلا شوند. شایع‌ترین علت بروز درد پاشنه پا در کودکان، بیماری سیور است. در کودکان و نوجوانان در هنگام رشد آسیب دیدگی‌های کوچکی به صفحه پاشنه پا در طول جهت رشد وارد می‌شود. پشت پاشنه پا و در محل اتصال تاندون آشیل به استخوان پاشنه درست همان جایی است که درد ناشی از بیماری سیور احساس می‌شود.
ممکن است تورم‌های ناشی از این بیماری در ناحیه ذکر شده قابل مشاهده باشد و کودکتان نیز نسبت به لمس آن محل حساسیت نشان دهد. انجام ورزش‌های همراه با دویدن، پریدن و فعالیتهای مؤثر بر پاشنه پا می‌تواند در پیشرفت بیماری سیور و در نهایت درد پاشنه پا موثر باشند.
خار پاشنه یا Heel spurs
خار پاشنه به عنوان یکی از علل اصلی بروز درد پاشنه پا شناخته شده می‌شود. کشیدگی عضلات و رباط‌ها به مرور زمان، کشش فاسیای کف پا و پارگی مکرر غشای استخوان پاشنه می‌تواند باعث ایجاد رسوبات کلسیمی و در نهایت برآمدگی‌های استخوانی در قسمت زیرین استخوان پاشنه پا شود که اصطلاحا به آن خار پاشنه می‌گویند. خار پاشنه عارضه‌ای نیست که در زمان کوتاهی ایجاد شود بلکه به مرور زمان شکل می‌گیرد و در ورزشکارانی که فعالیتهای دویدن با پریدن زیادی دارند رایج‌تر می‌باشد.
کبودی استخوان یا کوفتگی
گذاشتن پا روی یک جسم سخت و تیز می‌تواند منجر به کبودی لایه چربی زیر پا شود؛ این کبودی ممکن است بدون اینکه شما هیچ تغییر رنگی را در پوست خود احساس کنید اتفاق بیافتد و تنها در حین راه رفتن متوجه حساسیت پاشنه پای خود بشوید. کوفتگی یا کبودی استخوان از جمله عواملی است که درد ناشی از آن را در زیر پاشنه پا احساس می‌کنید.
https://www.traditionrolex.com/5
تغییر شکل یا بدشکلی Haglund
التهاب و تحریک مزمن پاشنه پا می‌تواند برآمدگی استخوانی بزرگی را در پشت پا ایجاد کند. پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند یکی از عواملی است که می‌تواند اندازه برآمدگی و درد ایجاد شده را افزایش دهد.
سندروم تونل تارسال یا TTS
در سندروم تونل تارسال، بافت عصب بزرگ پشت پا فشرده شده و در نهایت درد ایجاد می‌شود. این سندروم نوعی نوروپاتی فشاری (آسیب عصبی) است که می‌تواند علت بروز درد پاشنه پا باشد.
شکستگی استرسی
انجام فعالیتهای سنگین و ورزش‌های شدید ممکن است به مرور زمان منجر به شکستگی تنشی یا شکستگی استرسی استخوان بشود. به جز موارد ذکر شده یکی دیگر از دلایل شکستگی استرسی، پوکی استخوان می‌باشد. شکستگی استرسی می‌تواند یکی دیگر از علل بروز درد پاشنه پا بعد از خواب باشد.
سایر علل درد پاشنه پا بعد از خواب
از دیگر علت‌های بروز درد پاشنه پا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پارگی تاندون آشیل
- پاره شدن فاسیای کف پا
- گیر افتادن عصب باکستر
- توده بافت نرم
- پارگی کوتاه تاندون یا فلکسور
- آرتریت سیستمیک
- مشکلات گردش خون
- وضعیت نادرست بدن هنگام دویدن یا راه رفتن
- ابتلا به نقرس
- کیست استخوان (کیستی منفرد و پر از مایع در استخوان)
- عفونت استخوان یا مغز استخوان
چه عواملی ریسک مبتلا شدن به درد پاشنه پا را افزایش می‌دهند؟
- اضافه وزن و چاقی
- ابتلا به آرتریت پا و مچ پا
- مشکلات ساختاری پا (مانند صافی کف پا یا قوس بیش از حد کف پا)
- زیاد دویدن یا پریدن و فعالیتهای ورزشی شدید
- گذراندن زمان زیادی در حالت ایستاده
- ضعف عضله ساق پا به علت استفاده نکردن در اثر شکستگی یا بیماری خاص
- پوشیدن کفی‌ها و کفش‌های نامناسب بدون ضربه گیر یا بدون پشتیبان قوس پا
نحوه تشخیص درد پاشنه پا بعد از خواب
زمانی که به درمانگر مراجعه می‌کنید ابتدا معاینات فیزیکی انجام شده و علائم شما مورد بررسی قرار می‌گیرد. روش‌های تشخیص درد پاشنه پا متفاوت هستند ولی اصلی‌ترین آنها همین معاینات فیزیکی و مشاهده علائم توسط درمانگر است. پزشک با بررسی نواحی مختلفی که در آنها احساس درد دارید می‌تواند تشخیص دهد که علت درد کدام یک از مواردی است که بالاتر اشاره کردیم.
برای بررسی تورم در مفصل‌ها، شکستگی در استخوان‌ها، تراز استخوان و آسیب به مفصل‌ها ممکن است نیاز به تصویربرداری با اشعه ایکس داشته باشید. همچنین به دلیل عدم نمایش مشکلات بافت نرم از طریق اشعه ایکس، برای مشاهده این اختلالات ممکن است به تصویربرداری MRI نیاز پیدا می‌کنید.
علائم و نشانه‌های درد پاشنه پا را بشناسید!
شرایط مختلفی مانند التهاب در فاشیای کف پا، التهاب در تاندون‌های آشیل یا فلکسور‌ها، خار پاشنه، بیماری سیور در( کودکان ۸ تا ۱۴ سال) و.. می‌توانند باعث بروز درد در پاشنه پا بعد از خواب شوند. درد در پاشنه پا را ممکن است در نواحی مختلفی از آن احساس کنید. این درد ممکن است در پشت پاشنه، زیر پاشنه و درون خود استخوان پاشنه قابل حس باشد. اما بهتر است بدانید تمام علائم درد پاشنه شامل حس درد نبوده و ممکن است نشانه‌های آن را به شکل‌های دیگری نیز ببینید مانند:
- رشد استخوان در پاشنه پا
- تغییر رنگ به صورت قرمزی یا کبودی در پاشنه پا
- سفتی یا سختی پاشنه پا
- احساس درد بعد از تغییر وضعیت از نشسته یا استراحت به‌ایستاده
- تورم در پاشنه پا
عوارض درد پاشنه پا بعد از خواب
آیا این بیماری عوارضی هم دارد؟ بله، ممکن است شما بعضی از نشانه‌های درد پاشنه پا بعد از خواب را به صورت بروز عوارضی در زندگی روزانه خود مشاهده کنید. این درد توانایی‌های شما را در کار، ورزش و.. دچار اختلال می‌کند. بنابراین زمانی که با تحرک احساس درد دارید، دیگر تمایلی به فعالیت کردن هم ندارید. سبک زندگی بی‌تحرکی یا کم تحرکی نیز می‌تواند در افزایش وزن و حتی خلق و خوی شما تاثیرگذار باشد. بعضی بیماران نیز ممکن است به افسردگی مبتلا شوند زیرا دیگر نمی‌توانند کار‌های دلخواه خود را انجام دهند.
اگر علائم درد پاشنه پا را جدی نگیرید ممکن است در ادامه رباط آسیب دیده در ناحیه پاشنه پا دچار پارگی شود و بی‌توجهی اولیه شما در نهایت باعث شود به جراحی نیاز داشته باشید؛ بنابراین به نشانه‌های درد پاشنه پا بعد از خواب به عنوان یک زنگ خطر توجه کنید.
سخن پایانی
در این مطلب درباره علل بروز درد پاشنه پا بعد از خواب، علائم و نشانه‌های آن توضیح دادیم. درد پاشنه پا در صبح می‌تواند موجب ایجاد دشواری در انجام فعالیتهای روزانه شما شود. در بسیاری از موارد، بهبودی این بیماری بدون جراحی امکان‌پذیر است ولی برای درمان کامل خود باید صبور باشید تا روش‌های به کار گرفته جواب بدهند. انجام ارزیابی‌های دقیق برای بررسی علت درد پاشنه پا بعد از خواب ضروری است بنابراین باید در صورت بروز درد هر چه سریع‌تر اقدامات لازم را انجام داد.
از آنجایی که این عارضه تاثیرات منفی زیادی بر زندگی فرد دارد، توصیه می‌کنیم بار دیگر تمام علائم را بررسی کنید و در صورت مشاهده هر یک از آنها در خود یا اطرافیانتان به درمانگر مراجعه کنید.
اگر به دنبال راهکارهای خانگی درمان درد پاشنه پا هستید، توصیه می‌کنیم مطلب زیر را مطالعه نمایید:
